Martinique

Μαρτινίκα (Madinina)..... το νησί των λουλουδιών.....μια μικρή κουκίδα στη μέση του πουθενά…. οι περισσότεροι παγκόσμιοι χάρτες δεν απεικονίζουν καν το συγκεκριμένο νησί λόγω του μεγέθους του. Μια χούφτα αδάμαστης, και πάλαι ποτέ αυτοκρατορικής, Γαλλίας στην καρδιά της Ανατολικής Καραιβικής. 

Humming Birds

Όταν ο Χριστόφορος Κολόμβος πατούσε για πρώτη φορά (15 Ιουνίου 1502) το πόδι του σε τούτο το νησί, δεν μπορούσε να φανταστεί τι θα επακολουθούσε…

Το Ισπανικό Στέμμα, που χρηματοδοτούσε τα ταξίδια του προς τον Νέο Κόσμο, δε χαμπάριαζε από ομορφιές και λουλούδια…ενδιαφέρονταν μόνο για χρυσό, ασήμι και μπαχαρικά… Με το που έσκασε μύτη ο Χριστόφορος στο βόρειο τμήμα του νησιού (κάπου εκεί περίπου που βρίσκεται σήμερα η κωμόπολη του Carbet), ξέσπασε ένας δυνατός τυφώνας (δεν ήξερε, δεν ρώταγε, η περίοδος από τις αρχές Ιουνίου και μέχρι τις αρχές Νοεμβρίου είναι η κλασσική υγρή περίοδος σε τούτα τα γεωγραφικά μήκη και πλάτη) οπότε ο μεγάλος θαλασσοπόρος μη έχοντας επαρκή χρόνο να διαθέσει για την πλήρη εξερεύνηση και  χαρτογράφηση του νησιού, σημείωσε βιαστικά στα τεφτέρια του την ακριβή θέση του νησιού,  το ονομάτισε πρόχειρα  Jouanacaëra-Matinino , και σάλπαρε για άλλες πολιτείες...

St.Pierre, Martinique

 Εκατόν τριάντα τρία χρόνια μετά, και πιο συγκεκριμένα στις 15 Σεπτεμβρίου 1635, ο Γάλλος Pierre Belain d'Esnambuc,  τέως κυβερνήτης της γειτονικής νήσου St. Kitts, εκδιωγμένος από κει από τους Βρεττανούς, αποβιβάζεται στο νησί ( στην περιοχή του σημερινού St. Pierre) μαζί 150 Γάλλους εποίκους, ιδρύει  τον ομώνυμο οικισμό-φρούριο, και ανακηρύσσει το έδαφος ως γαλλική κτήση, με το όνομα Μαρτινίκα (Martinique), ενταγμένο κάτω από τη σκέπη της Γαλλικής Εταιρίας των Αμερικανικών Νησιών.

Αφού ξεπάστρεψε σταδιακά όλους τους ιθαγενείς Ινδιάνους της φυλής των Καραίβων (Carib Indians), μετέτρεψε το νησί σε μια τεράστια φυτεία ζαχαροκάλαμου και καπνού. Ναι, αλλά τα χωράφια, χρειάζονταν εργατικά χέρια και οι Γάλλοι άποικοι (Békés)  αριστοκράτες γαρ, δεν είχαν ιδιαίτερη όρεξη για σκληρή δουλειά κάτω από τον τροπικό ήλιο. Όπως λοιπόν οι υπόλοιπες αποικιοκρατικές δυνάμεις της εποχής (και ελλείψει σχετικού ΟΑΕΔ), έτσι και η Γαλλία μπουζούριασε αρκετές χιλιάδες μαύρους από τις γαλλικές κτήσεις  (κυρίως της Δυτικής Αφρικής) και τους έφερε με συνοπτικές διαδικασίες ως σκλάβους στη Μαρτινίκα. 

Μάλιστα η Γαλλική συμπεριφορά υπήρξε απόλυτα υποκριτική καθώς (ήδη από το 1315) ο βασιλιάς Λουδοβίκος ο 10^ος είχε εκδώσει βασιλικό διάταγμα με το οποίο το Γαλλικό Στέμμα εγγυότανε την ελευθερία του Ανθρώπου και κάθε σκλάβος που έφτανε στη Γαλλία, θα απελευθερωνότανε….Επειδή όμως οι αποικίες δεν θεωρούνταν Γαλλία, αλλά γαλλικές κτήσεις, η δουλεία επιτρέπονταν εκεί, κανονικά και με το νόμο……Τα χρόνια περνούσαν, οι σκλάβοι πέθαιναν κατά χιλιάδες, και νέοι σκλάβοι έρχονταν  για να αναπληρώσουν τα κενά. Διαδοχικές εξεγέρσεις καταπνίγονταν στο αίμα και η μοναδική «παραχώρηση» των Γάλλων υπήρξε η ….…μαζική, υποχρεωτική (sic), βάπτιση των σκλάβων ως Καθολικών Χριστιανών. Λίγο αργότερα, το 1792, καταργήθηκε επισήμως η δουλεία αν και οι μαύροι συνέχισαν να παραμένουν τυπικά ελεύθεροι, αλλά ουσιαστικά υποτελείς των Γάλλων γαιοκτημόνων που διατήρησαν στα χέρια τους το σύνολο της καλλιεργήσιμης γης.. Τελικά το 1946, η Γαλλική Εθνοσυνέλευση υπερψήφισε ομόφωνα την μετατροπή της πρώην αποικίας σε Υπερπόντιο Διαμέρισμα (département d'outre-mer, ή DOM)  της Γαλλίας. Έτσι σήμερα η Μαρτινίκα, μαζί με την γειτονική Γουαδαλούπη αποτελεί  αναπόσπαστο τμήμα της Γαλλίας και  ανήκει κανονικά (και σχεδόν ισότιμα ) στην Ε.Ε.

Σε απλά ελληνικά, ταξιδεύεις και δω όπως σε κάθε άλλο μέρος της ΕΕ (τυπικά σου ζητάνε να έχεις μαζί σου και εισιτήριο επιστροφής), το επίσημο νόμισμα είναι το ευρώ και τα πάντα (ηλεκτρικές συσκευές, τηλεοπτικά προγράμματα, οδήγηση, δημόσιες υπηρεσίες κ.α.) λειτουργούν ακριβώς όπως και στην ηπειρωτική Γαλλία. Έτσι μπορείς να μπεις π.χ. στο hyper market Galeries Lafayette και να ψωνίσεις γνήσιες πορσελάνες Limoges, ή να απολαύσεις ένα καταπληκτικό σάντουιτς (σε φρεσκοψημένη γαλλική μπαγκέτα, άρτι αφιχθείσα από το Παρίσι) ή ένα ποτήρι καλό γαλλικό κρασί ή σαμπάνια, διαβάζοντας τα νέα της Le Monde ή παρακολουθώντας στη γιγαντοθόνη στιγμιότυπα από τους ποδοσφαιρικούς αγώνες του Σαμπιονά. Βέβαια εδώ υπάρχει ένα θεματάκι  λόγω της διαφοράς της ώρας καθώς η Μαρτινίκα έχει 7 ώρες διαφορά από το «Εξάγωνο» (σ.σ. έτσι ονομάζεται στις Υπερπόντιες Γαλλικές Κτήσεις, η Μητροπολιτική Γαλλία, λόγω του γεωγραφικού σχήματός της).  Επίσης, το συνολικό κόστος ζωής είναι και αυτό παρομοίως υψηλό (για τα ελληνικά στάνταρ), και σε πολλούς τομείς υψηλότερο (λόγω της εισαγωγής σχεδόν όλων των αγαθών) κι από αυτό της Μητροπολιτικής Γαλλίας.

Bibliotheque Scoelcher

Άρα Μαρτινίκα = Γαλλία ? Όχι ακριβώς ! Καταρχήν ο πληθυσμός σε ποσοστό άνω του 85% είναι απόγονοι των απελευθερωμένων σκλάβων που λέγαμε παραπάνω (κυρίως μαύροι από τη Δυτ.Αφρική και  σκουρόχρωμοι Ταμίλ από τη Νότια Ινδία)……
Οι υπόλοιποι  (κάνα 10%) είναι μιγάδες, αναπόφευκτο απότοκο της πολύχρονης συνύπαρξης διαφορετικών φυλών στον ίδιο τόπο. Οι κανονικοί λευκοί είναι λιγότεροι από 5% και μάλιστα οι γνήσιοι απόγονοι των γάλλων αποίκων του 17^ου αιώνα (Békés) δεν ξεπερνούν τις 5.000..

 

Plage des Salines

Οι λοιποί λευκοί είναι κυρίως αποσπασμένοι, από την Μητροπολιτική Γαλλία, δημόσιοι υπάλληλοι (νεαροί γιατροί που κάνουν εδώ το αγροτικό τους, στρατιωτικοί, διοικητικοί υπάλληλοι, στελέχη τουριστικών γραφείων), εξειδικευμένοι επιστήμονες –φυσικοί, χημικοί, μηχανικοί, τεχνολόγοι- από το πρώην Ανατολικό μπλοκ που εργάζονται  σε κρίσιμες θέσεις των μεγάλων εργοστασίων παραγωγής ενέργειας) και πάρα, μα πάρα, πολλοί  Άραβες Χριστιανοί (κυρίως από Λίβανο και Συρία) που απέκτησαν εδώ και χρόνια την γαλλική υπηκοότητα και εγκαταστάθηκαν στην Καραιβική οικογενειακώς, αναζητώντας τη δική τους Γη της Επαγγελίας.

Οι μεικτοί γάμοι είναι πολύ συνηθισμένο φαινόμενο, ενώ τα τελευταία χρόνια αυξάνεται και το νέο μεταναστευτικό ρεύμα από την Ινδία, την Κίνα καθώς και τα γειτονικά νησιά. Γενικά, υπάρχει ένα φαινομενικό κλίμα ισονομίας αλλά όσο περισσότερο έρχεσαι σε επαφή με τον απλό κόσμο, μπαίνεις στα σπίτια του, αναπτύσσεις κοινωνικές σχέσεις, διαπιστώνεις ότι κάτω από αυτή την επιφανειακή κοινωνική ειρήνη υποκρύπτεται μια υποβόσκουσα κοινωνική δυσφορία όλων εναντίων όλων. Ειδικά τα τελευταία χρόνια, όπου οι καλομαθημένοι ντόπιοι έχουν αρχίσει να διαμαρτύρονται για τις συνεχείς περικοπές στις κρατικές επιδοτήσεις προς το νησί τους από την Κεντρική Κυβέρνηση του Παρισιού. Επί χρόνια, το «Εξάγωνο» εξαγόραζε την ανοχή και την συνεργασία των Υπερπόντιων Κτήσεων, με συνεχείς, και σκανδαλώδεις πολλές φορές, θετικές διακρίσεις υπερ των τελευταίων.
 Έτσι, και παρά τους συνεχώς ελλειματικούς τοπικούς προυπολογισμούς, το Παρίσι αναχρηματοδοτούσε μέχρι πρόσφατα αφειδώς (τόσο μέσω επιδοτήσεις, όσο και με ειδικά κονδύλια ανάπτυξης των ακριτικών περιοχών) την Μαρτινίκα και την Γουαδελούπη, στα θέματα των εισαγωγών  πρώτων υλών ( κυρίως καύσιμα, δομικά υλικά και ηλεκτρικές συσκευές με χαμηλότερο ΦΠΑ) αλλά και στις τιμές των αεροπορικών εισιτηρίων κτλ. 

Marche aux Legumes, FdF

 Τα τελευταία χρόνια όμως αυτό άρχισε να αλλάζει, με αποτέλεσμα η τοπική ανεργία να εκτιναχθεί σε τεράστια ύψη (άνω του 30%) και παράλληλα  έκανε την εμφάνισή του, ένα μικρό, τοπικό αυτονομιστικό κίνημα, που τουλάχιστον φραστικά, υποστηρίζει στο απώτερο μέλλον την ανεξαρτητοποίηση του νησιού. Το κίνημα αυτό, είναι ισχυρότερο στο νότο του νησιού, όπου βρίσκονται και οι σημαντικότερες πλουτοπαραγωγικές (κυρίως τουριστικές) μονάδες της Μαρτινίκας και οι ντόπιοι δυσανασχετούν από την «υπέρογκη» φορολόγηση…...Αντίθετα, στις λιγότερο εύπορες περιοχές του νησιού, όλοι βρίζουν το Παρίσι, αλλά ουδείς διανοείται να μιλήσει ανοιχτά για απόσχιση. Το χέρι που σε ταίζει, δεν το δαγκώνεις....

Cathedrale St.Luis

Μάλιστα, σχετικά πρόσφατα, το Φεβρουάριο του 2009, είχαν σημειωθεί στο νησί πολυήμερες διαδηλώσεις και κινητοποιήσεις, γενικευμένες απεργίες με κλείσιμο όλων των εμπορικών καταστημάτων επί μέρες, αλλά και επιθέσεις σε περιοχές όπου κατοικούν αποκλειστικά Békés πχ. στο Didier (αριστοκρατικό προάστειο του FdF) και στο François (μικρή κωμόπολη στη ανατολική πλευρά του νησιού) με αποτέλεσμα να παραλύσει η δημόσια ζωή. Αιτία, το αυξανόμενο κόστος ζωής, η άνοδος στις τιμές της βενζίνης και η μείωση των επιδοτήσεων σε όλα τα τοπικά προιόντα. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Eurostat, η Μαρτινίκα είχε για το 2007, το 3^ο υψηλότερο ποσοστό ανεργίας σε ολόκληρη την Ευρωζώνη, με τη 2^η θέση να καταλαμβάνεται από το γειτονικό νησί της Γουαδελούπης, ενώ στην κορυφή της σχετικής λίστας βρίσκονταν ένα άλλο γαλλικό υπερπόντιο έδαφος, το Ρεινιόν (που βρίσκεται στον Ινδικό Ωκεανό) !!!!!!

 Το Παρίσι, αρχικά έστειλε ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις για να καταστείλει την κοινωνική αναταραχή, αλλά τελικά όταν έγινε αντιληπτό ότι η αντιπαράθεση θα μπορούσε να εξελιχθεί σε κάτι πολύ σοβαρότερο, υπαναχώρησε, παίρνοντας πίσω πολλές μεταρρυθμίσεις σε κρίσιμα κοινωνικο-οικονομικά θέματα (π.χ. χρηματοδότηση εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και πάγωμα μισθών). Έτσι αφού ηρέμησαν τα πράγματα και λύθηκαν οι απεργίες που είχαν παραλύσει την κοινωνική ζωή του νησιού, την επόμενη χρονιά, οι κάτοικοι του νησιού ψήφισαν με το εντυπωσιακό 80% ΚΑΤΑ την μεγαλύτερης αυτονόμησης της Μαρτινίκας από τη μητέρα Γαλλία !!!!!

Παρά ταύτα, η Μαρτινίκα, εξακολουθεί να απολαμβάνει ένα υψηλότατο επίπεδο ζωής, σε σχέση με όλα τα γειτονικά νησιά (τα οποία έχουν παρόμοια κοινωνική σύνθεση και ιστορική διαδρομή, αλλά επέλεξαν να ανεξαρτητοποιηθούν από τις αποικιοκρατικές δυνάμεις ήδη από τις αρχές του 1970, και σήμερα μαστίζονται από τεράστια οικονομικά προβλήματα και ενδημική διαφθορά), γεγονός που την καθιστά πόλο έλξης για (παράνομη) μετανάστευση. Οι κάτοικοι των γύρω νησιών θεωρούν τους κατοίκους των γαλλικών Υπερπόντιων Κτήσεων ως προνομιούχους, και τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί οι συλλήψεις αλλοδαπών που είτε εισήλθαν παράνομα στη Μαρτινίκα ή επεδίωξαν να αποκτήσουν με δόλια μέσα (σ.σ. με τη μέθοδο των λευκών γάμων), άδεια παραμονής στο νησί.

Η νοοτροπία των Μαρτινικέζων είναι πολύ κοντά στη δική μας. Οι άνθρωποι εδώ είναι εντελώς χύμα….Και αυτό όχι μόνο τώρα αλλά και στο παρελθόν… χαρακτηριστικά αναφέρεται  η «Μάχη του Ρουμιού» το 1674, όταν πάνοπλοι Ολλανδοί στρατιώτες αποβιβάστηκαν στο νησί και αφού αφόπλισαν τη μικρή τοπική φρουρά, κατέλαβαν το γαλλικό οχυρό, το Fort Royal. Μέσα στα υπόγεια του οχυρού, βρήκαν βαρέλια με ρούμι και είπαν να πιούνε ένα ποτηράκι….Τελικά ήπιαν λίγο παραπάνω, κοινώς έγιναν ντέφι, με αποτέλεσμα οι Γάλλοι στρατιώτες να κατορθώσουν να βγουν από τα κελιά τους και να πετάξουν στη θάλασσα τους μεθυσμένους Ολλανδούς εισβολείς….E, μετά από αυτή την επίδειξη γαλλικής ανδρείας εναντίον των μεθυσμένων Ολλανδών, το μέρος όπου βρίσκονταν το οχυρό, ονομάστηκε Fort-de-France και χτίστηκε ολόγυρα, ένα κανονικό φρούριο για να προστατεύει επαρκώς τα γαλλικά συμφέροντα στο νησί..

Η νεολαία του νησιού, απασχολείται κυρίως με τον τουρισμό (όσοι βέβαια εργάζονται διότι όπως προείπα υπάρχει τεράστια ανεργία), σπουδάζει συνήθως στο τοπικό Πανεπιστήμιο των Αντιλλών (και συνεχίζει τις σπουδές της στο «‘Εξάγωνο») και γενικά ξέρει να περνάει καλά. Όταν δεν δουλεύουν οι ντόπιοι ακούνε ζουκ (zouk), ένα τοπικό μουσικό υποείδος ρυθμικής μουσικής με πολλά στοιχεία soul και λίγο funk.

 [Ανοίγει παρένθεση - Μπαμπινιώτης] Η ίδια η λέξη zouk σημαίνει «πάρτυ» στην τοπική Αντιλοκρεόλικη ντοπιολαλιά (τα λεγόμενα  και patois), η οποία αποτελεί  γαλλοποιημένο παρακλάδι της κοινής Antillean Creole που ομιλείται από τους ντόπιους σε όλα τα νησιά των Αντιλλών, ενώ προέρχεται ετυμολογικά από το (εις την παλαιάν κρεολικήν) ρήμα "soukwe", "souke", "zouke" που με τη σειρά του έχει τις ρίζες του στο γαλλικό ρήμα "secouer" (κουνώ, σείω)….. [ Κλείνει παρένθεση- Μπαμπινιώτης ]

 

Gwo ka music

Επίσης πολύ δημοφιλή είναι και τα ακούσματα του Gwo ka (η τοπική μουσική της άλλης μεγάλης γαλλόφωνης νήσου της περιοχής, της Γουαδελούπης, ένα καθαρά αφρικανικό μουσικό υπερθέαμα με καταιγίδα κυμβάλων). Προσωπικά νυστάζω με τη zouk, και θεωρώ το gwo ka, ασυγκρίτως ανώτερο, πολύ πιο γρήγορο, κεφάτο και μπιτάτο, αλλά περί ορέξεως… κολοκυθόπιτα….