Houseboats and pile dwellings on Sava river, Ada Ciganlija, Belgrade

Belgrade Day 2

Δευτέρα πρωί στο Βελιγράδι…..Ο ήλιος μαστιγώνει ανελέητα τη Σερβική πρωτεύουσα και μεις κατευθυνόμαστε οδικώς για το Ada Ciganlija (σ.σ. ada = νησίδα ποταμού)  με την ελπίδα να βρούμε κάποια δροσιά. Είχε προηγηθεί μια απόπειρα να επισκεφτούμε το Μουσείο Νίκολα Τέσλα (οδός Krunska 51), αλλά δυστυχώς αρκεστήκαμε στον ισόγειο χώρο του, όπου βρίσκεται μια μίνι έκθεση με κάποια μάλλον κοινότυπα εκθέματα (ευχετήριες κάρτες που έλαβε κατά καιρούς ο Τέσλα, προσωπικά του αντικείμενα, όπως το καπέλο του, η τσάντα του, φωτογραφίες  του Τέσλα με φίλους και συγγενείς) και με γενικόλογες αναφορές στη ζωή και το έργο αυτού του τεράστιου φυσικού, μηχανικού, εφευρέτη, πολυεπιστήμονα καθώς και η μεταλλική σφαίρα με την τέφρα του. Ο μεγάλος αυτός πολύ-επιστήμονας υπήρξε ο εφευρέτης (μεταξύ  πολλών άλλων) του εναλλασσόμενου ηλεκτρικού ρεύματος (εξού και Τέσλα είναι και η ονομασία της μονάδας έντασης των μαγνητικών πεδίων) αλλά και του ραδιοφώνου, παρά την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι αυτό εφευρέθηκε από το Μαρκόνι. Παρόλο που η τόσο γνωστή αυτή εφεύρεση είχε κατοχυρωθεί στον Μαρκόνι, το 1943 και λίγους μήνες μετά το θάνατο του Τέσλα το Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών αναγνώρισε ως εφευρέτη τον Τέσλα. Η επόμενη ξενόγλωσση ξενάγηση (κόστος 2,5 ευρώ) θα ξεκινούσε αρκετά αργότερα και ο χρόνος δεν είναι σύμμαχος μας. Καταγράψαμε λοιπόν το Μουσείο Τέσλα στις εκκρεμότητές μας με το Βελιγράδι, και θα το επισκεφτούμε επισταμένως σε κάποια επόμενη επίσκεψη μας στην πόλη. 

Τώρα όμως έχει σειρά  η Ada Ciganlija. Που δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια πρωην νησίδα (μήκους 4 χλμ και πλάτους 700 μέτρων) στη μέση του ποταμού Σάβα, η οποία έχει μετατραπεί στο μεγαλύτερο σύμπλεγμα αθλητικών και ψυχαγωγικών εγκαταστάσεων της πόλης. Και λέω πρωην νησίδα, καθότι σήμερα ενώνεται χερσαίως (σε δυο σημεία) με την νότια όχθη του ποταμού Σάβα και έχει μετατραπεί πλέον σε προτεταμένη χερσόνησο εντός του ποταμού, επιτρέποντας έτσι την πρόσβαση (με ένα μικρό αντίτιμο μάλιστα μπορείς να εισέλθεις και με το όχημά σου στη «νησίδα»), ενώ παράλληλα στο χώρο μεταξύ των 2 σημείων οδικής πρόσβασης έχει δημιουργηθεί μια τεχνητή λίμνη (Savsko jezero), στις όχθες της οποίας έχει δημιουργηθεί η Πισίνα (kupaliste) του Βελιγραδίου. Με τον τρόπο αυτό έχεις την δυνατότητα είτε να κολυμπήσεις στην μια πλευρά του Ada Giganlija στα νερά της τεχνητής λίμνη, είτε στην άλλη πλευρά στα δροσερά νερά του Σάβα. 

Η ασύμμετρη τουριστική ανάπτυξη, με  σαφή έμφαση στην δημιουργία σχετικών υποδομών μόνο στην όχθη της τεχνητής λίμνης, εξυπακούεται ότι συγκεντρώνει το σύνολο σχεδόν των επισκεπτών αλλά και των δραστηριοτήτων σ’αυτήν. Αφού λοιπόν τραβήξαμε της ψυχής μας τον τάραχο (κάτι σαν το αυγοτάραχο), για να βρούμε εν μέσω του χάους των υποδείξεων του τρισκατάρατου destinator και των παντελώς αντικατατοπιστικών σχετικών οδικών πινακίδων, τη σωστή λωρίδα κυκλοφορίας ώστε να προσεγγίσουμε την είσοδο του Ada Ciganlija,  και αφού φάγαμε μια σχετική φρίκη μέχρι να αντιληφθούμε ότι δεν υπήρχε διαθέσιμο πάρκιγκ ακριβώς έξω από το «νησί» αλλά ούτε μπορούσαμε να κάνουμε όπισθεν διότι από πίσω μας ήρθε και κολλήσει το τουριστικό τρενάκι με μικρά και μεγάλα παιδάκια να χειρονομούν προς το μέρος μας, πληρώσαμε το σχετικό αντίτιμο και εισήλθαμε στο «νησί». Κάνουμε μια οδική περατζάδα ώστε να χαρτογραφήσουμε οπτικώς το πεδίο δράσης, παρκάρουμε στο αψε-σβήσε, και βουρ για τσάρκα. Τι έχουμε δω ?  Χμ……

Ημίγυμνα γκομενάκια βλέπω να κινούνται προς την λίμνη, οπότε τα ακολουθώ ενστικτωδώς. Εδώ λοιπόν, στην επονομαζόμενη  και "More Beograda" ("Θάλασσα του Βελιγραδίου"), εκτός από την γκομενοθύελλα, υπάρχουν  και «παραλίμνιες» καφετερίες, μικρά ρεστοράν, χώροι ενοικίασης jet-ski, καγιάκ και ποδηλάτων θαλάσσης, σιδηρόφρακτη-περιφραγμένη παιδική παραλία, ντουζιέρες, νεανικά κλαμπάκια με ζωντανή μουσική και μεταμεσονύχτια παραποτάμια πάρτυ, και φυσικά όλα αυτά κάτω από το άγρυπνο βλέμμα των ναυαγοσωστών !!!!

 Παρά το τεράστιο αριθμό επισκεπτών που δέχεται η πλαζ, επικρατεί τρομερή ευταξία και απρόσμενη οργάνωση. Ο μέσος Σέρβος μπορεί να μην έχει πολλά λεφτά στο πορτοφόλι του για να επενδύσει σε κάτι πιο μακροπρόθεσμο, αλλά πάντα θα έχει λίγα χρήματα για έναν καφέ στο μπρίκι ή μια μπίρα δίπλα στο ποτάμι… . Παντού υπάρχει ηρεμία, ο κόσμος περνάει καλά χωρίς πολλά έξοδα, χωρίς υπερβολές και ακρότητες. Η πινακίδα λέει ότι απαγορεύονται τα κατοικίδια και πραγματικά η απαγόρευση τηρείται ευλαβικά. Επίσης πουθενά δεν βλέπεις όλους εκείνους τους υπαίθριους μικροπωλητές που φορτώνονται την πραμάτεια τους στην πλάτη και περιδιαβαίνουν τους δημόσιους χώρους ζαλίζοντας τους θαμώνες για να αγοράσουν μαντήλια, σκουλαρίκια, ζώνες, παρεό, κουλούρια, βραχιόλια ρολόγια, γυαλιά, CDs και ότι άλλο μπορεί να βάλει ο ανθρώπινος νους. Δεν θέλω να σκέφτομαι πως θα είχε εξελιχθεί ένα αντίστοιχο εγχείρημα στο Ελλάντα. Αστυνομία δεν είδαμε πουθενά, αλλά δεν συντρέχει και λόγος για να είναι παρούσα εδώ.

Αμέριμνες μαμάδες να πλατσουρίζουν με τα μωράκια τους στα ρηχά, wannabe Ian Thorpes να επιδεικνύουν τις κολυμβητικές ικανότητες τους στα βαθιά (τι βαθειά δηλαδή, το μεγαλύτερο βάθος της λίμνης είναι με το ζόρι 6 μέτρα), άνθρωποι κάθε κοινωνικής τάξης και ηλικίας να φλυαρούν στα τραπεζάκια των παρακείμενων καφέ, παιδάκια να έχουν βρει τη χαρά τους τρέχοντας ελεύθερα πάνω-κάτω σε πια τεράστια έκταση χωρίς αυτοκίνητα και εμφανής κακοτοπιές κτλ κτλ 

Πάντως τεράστια εντύπωση μου προκάλεσε ο υπερμεγέθης αριθμών πανέμορφων γυναικών (κάλλιστα οι μισές από αυτές θα έκαναν καριέρα μοντέλου) που λιάζονταν στην πλαζ. Ψηλές, λυγερόκορμες, ευθυτενείς, με πολύ όμορφα πρόσωπα, θεικές καμπύλες και συμμετρικά ανατομικά χαρακτηριστικά. Με τόσα αθλητικά κορμιά που έχω δει τις τελευταίες 2 μέρες στην πόλη αναρωτιέμαι εάν τελικά υπάρχουν παχύσαρκοι άνθρωποι σε τούτη τη χώρα, κι αν όντως υπάρχουν σίγουρα θα τους κλειδώνουνε στα υπόγεια. Δεν εξηγείται αλλιώς αυτό το θέαμα….Θυμήθηκα τα λόγια ενός φίλου μου, που είχε πει ότι στο Βελιγράδι πηγαίνεις οπτικώς υγιής και φεύγεις  αλλήθωρος με τόσες κουκλάρες που κυκλοφορούν παντού !!!! 

Εντάξει μικρές Θεές οι Σερβιδούλες ξανθιές, μελαχρινές, καστανές η μια πιο όμορφη από την άλλη, αλλά δεν ήρθαμε (μόνο) για οφθαλμόλουτρο…πάμε παρακάτω, και συναντάμε ένα τρενάκι που μεταφέρει τους επισκέπτες στην ενδοχώρα «νησιού», περνώντας μέσα από γήπεδα τένις, γκολφ (σ.σ. εδώ εδρεύει και η Σερβική Ομοσπονδία Γκολφ και εδώ δημιουργήθηκε το πρώτο γήπεδο γκολφ σε ολόκληρη τη Σερβία), γήπεδα μπάσκετ και βόλευ, το οίκημα του Κωπηλατικού Ομίλου, χώροι για  paintball, ποδηλατόδρομοι και λωρίδες για τζοκινγκ, μικρά συντριβάνια και αχανή πάρκα περιτριγυρισμένα από πανύψηλα δένδρα και αδιαπέραστους θάμνους που δημιουργούν ένα καταπληκτικό μικροκλίμα με αρκετά χαμηλότερη θερμοκρασία από τις υπόλοιπες περιοχές του Βελιγραδίου. Αυτό το μοναδικό οικοσύστημα, δημιουργεί μια ξεχωριστή όαση στην ευρύτερη αστική περιοχή. Το μεγαλύτερο μέρος του «νησιού» καλύπτεται από άγρια βλάστηση, ακαλλιέργητες εκτάσεις και πυκνές συστάδες δένδρων ( βελανιδιές φτελιές, σημύδες, ιτιές και λεύκες) που δημιουργούν ένα φράγμα ήχου στο θόρυβο της πόλης και σου δίνουν την ψευδαίσθηση ότι βρίσκεσαι σε ένα κανονικό δάσος.

 Στην βόρεια πλευρά του Ada Ciganlija βρίσκονται παραταγμένες μια σειρά από (θερινές κατά βάση) κατοικίες που επιπλέουν στα νερά του Σάβα. Οι κάτοικοι του οικισμού αυτού, βγαίνουν από τα κουκλίστικα ποταμόσπιτά τους και βουτάνε κατευθείαν στο ποτάμι ή περνάνε απέναντι για ψώνια με τις βαρκούλες τους. Πραγματικά είναι απίστευτο το σκηνικό με όλους αυτούς τους ανθρώπους της διπλανής πόρτας, που έρχονται εδώ, κυρίως τα Σαββατοκύριακα, για να βρουν ένα εξαιρετικά ήσυχο καταφύγιο, για ξεκούραση, ψάρεμα, πικ-νικ, μπάρμπεκιου ή απλά περισυλλογή….….

Ανεβαίνω σε ένα πλωτό σπιτάκι για να τραβήξω φωτογραφίες, αλλά κανείς από τους γείτονες δε μου δίνει σημασία. Προχωρώ στον πλωτό διάδρομο που στηρίζεται σε μια σειρά πλαστικά βαρέλια, φτάνω στην είσοδο του ποταμόσπιτου αλλά κανείς δεν ασχολείται μαζί μου. Ακόμη και το λυκόσκυλο από το διπλανό σπιτάκι, σηκώνει το κεφάλι του με κοιτάζει και ξαναπέφτει να κοιμηθεί… Γαλήνιο τοπίο, με βαρκούλες να διασχίζουν το Σάβα κάτω από το λιοπύρι, ηλικιωμένους να κάνουν αργόσυρτα μακροβούτια, παιδάκια να ρεμβάζουν μισοκοιμισμένα σε αιώρες, και νεαρές παρέες να παίζουν χαρτιά σε ένα αυτοσχέδιο τραπέζι….

Ατενίζω το σκουρόχρωμο ποτάμι που χάνεται στον ορίζοντα και τις παρόχθιες τσιμινιέρες του Toplana Beograd δίπλα στο σύμπλεγμα των κατοικιών του μπλοκ 58…. Οι Σέρβοι είναι τρελοί για δέσιμο, εγώ δεν θα βουτούσα σε αυτό το βούρκο, ούτε για όλο το χρυσάφι του κόσμου. Τελικά σε κάθε τόπο οι άνθρωποι βρίσκουν τρόπους να κάνουν την ζωή τους περισσότερο υποφερτή, σκέφτομαι καθώς δρασκελίζω τον πλωτό διάδρομο που συνδέει το ποταμόσπιτο με την ακτή.

Μέσα στις τόσες αντιφάσεις και παραδοξότητες της πόλης, δεν φαίνεται να ξενίζει κανέναν επισκέπτη το γεγονός ότι στο Ada Ciganlija στεγάζονταν φυλακές μέχρι το 1941, και μόνο το βορειότερο τμήμα της (τότε νησίδας), το Gospodarska Mehana, αποτελούσε χώρο αναψυχής. Μάλιστα, σημαντικά γεγονότα της νεώτερης τοπικής ιστορίας έχουν λάβει χώρα εδώ, όπως για παράδειγμα η με συνοπτικές διαδικασίες εκτέλεση (στις 17/7/1946) από την (νεοσυσταθείσα) Κομμουνιστική Κυβέρνηση πολλών πολιτικών και στρατιωτικών προσωπικοτήτων που είχαν κατηγορηθεί και καταδικαστεί για συνεργασία με τους Ναζί, μεταξύ αυτών οι ιστορικοί ηγέτες των Chetniks, Draža Mihailović και Kosta Mušicki, καθώς και οι υπουργοί της κατοχικών κυβερνήσεων του Milan Nedić (Tanasije-Tasa Dinić, Đura Dokić και Velibor Jonić).

ΟΚ, πήραμε μια γεύση από Ada Ciganlija, περιτριγυρίσαμε και στο πιο «ευρωπαικό» εμπορικό κέντρο του Νέου Βελιγραδίου, περάσαμε και από Touristic Information Office που βρίσκεται μέσα στο κτήριο του κεντρικού σιδηροδρομικού σταθμού της πόλης, όπου μια ευγενέστατη κυρία (η οποία μας μίλησε με αληθινό πάθος για την ελληνοσερβική φιλία και τα αναρίθμητα ταξίδια που έχει πραγματοποιήσει στη χώρα μας) μας εφοδίασε με τους σχετικούς τουριστικούς χάρτες  τόσο του Βελιγραδίου όσο και της Βοιβοντίνας όπου θα είναι ο επόμενος ταξιδιωτικός προορισμός μας, και απάντησε λεπτομερώς σε όλες (και ήταν δεκάδες) τις απορίες μου…Μας ενημέρωσε επιπροσθέτως ότι το γραφείο των Τουριστικών Πληροφοριών που ψάχναμε – ανεπιτυχώς – στην Πλατεία Δημοκρατίας κατά  την προηγούμενη ημέρα, είναι όντως δυσπρόσιτο στο κοινό μιας και έχει μεταφερθεί μόλις προσφάτως σε νέα γραφεία με ελλειπέστατη σήμανση, ενώ οι περισσότεροι ταξιδιωτικοί χάρτες εξακολουθούν να το αναφέρουν στην παλιά του θέση. Περιχαρής που βρίσκομαι πλέον στο στοιχείο μου, με μια αγκαλιά γεμάτη χάρτες, είμαι έτοιμος να πάω όπου αποφασίσει η πλειοψηφία. Φυσικά ούτε λόγος να γίνεται για πλέον για Destinators, GPS και άλλα τέτοια κουλά. Πείτε μου που θέλετε να σας πάω και θα σας έχω βγάλει δρομολόγιο σε 1 λεπτό.

Η ώρα πέρασε, και δεν προλαβαίνουμε να δούμε το Μαυσωλείο του Τίτο, το Kuća Cveća (=Σπίτι των Λουλουδιών)……μετά από μια μίνι σύσκεψη, (στην ουσία ένα brainstorming που θυμίζει εκείνα τα γραφικά συνέδρια με τις συνιστώσες του Σύριζα, όπου ο καθένας λέει το κοντό και το μακρύ του και στο τέλος δεν καταλήγεις πουθενά) αποφασίζουμε να μην χάσουμε επιπλέον χρόνο κλεισμένοι σε Μουσεία, αλλά να κινηθούμε προς τον Πύργο της Τηλεόρασης ή αλλιώς Πύργου του Avala. Ο Πύργος αυτός βρίσκεται χτισμένος στην κορυφή του ομώνυμου λόφου, περίπου 16 χλμ νοτίως της πόλης. Κατά την διάρκεια των Νατοικών βομβαρδισμών ήταν από τα πρώτα σημεία που κυριολεκτικά ισοπεδώθηκαν (29-4-1999) διότι αποτελούσε τηλεπικοινωνιακό κόμβο. 

Μετά το τέλος των βομβαρδισμών ξαναχτίστηκε στο ίδιο σημείο (2010), και πάλι χρησιμοποιείται από την Κρατική Σερβική Ραδιοτηλεόραση. Ο σημερινός Πύργος που ατενίζει το Βελιγράδι από τα 204,5 μέτρα του, (έχει το σχήμα πυραύλου, έτοιμου για απογείωση, στηριγμένος επάνω σε τριγωνική βάση, κάτι σαν τρίποδας) καλύπτει τις ανάγκες μετάδοσης των ραδιοτηλεοπτικών σημάτων και είναι επισκέψιμος σε ορισμένα σημεία του. Με ένα χαμηλό αντίτιμο μπορεί ο επισκέπτης να ανέβει (αυστηρά μόνο με ασανσέρ) στην γυάλινη οροφή του, από όπου μπορεί να δει όλη την πεδιάδα στα πόδια του, καθώς και το Βελιγράδι.  Η πανοραμική θέα σου κόβει πραγματικά την ανάσα, αν και η γυάλινη επιφάνεια που καλύπτει τον όροφο δημιουργεί πολύ σοβαρό πρόβλημα στην φωτογράφηση… 

Οι επισκέπτες είναι λιγοστοί, γιατί η συγκοινωνίες είναι προβληματικές και λόγω της μεγάλης απόστασης από την πόλη, πρακτικά μόνο με ΙΧ μπορείς να έρθεις ως εδώ πάνω. Βέβαια η διαδρομή σε αποζημιώνει με το παραπάνω καθώς ο λόφος Άβαλα (βέβαια εδώ το λένε βουνό, αλλά τι σόι βουνό μπορεί να είναι αυτό το ύψωμα με μόλις 511 μέτρα, μόνο οι Σέρβοι μπορούν να μας το εξηγήσουν) είναι προστατευμένη από τη νομοθεσία περιοχή εδώ και 150 χρόνια και το πυκνό δάσος δημιουργεί ένα αδιαπέραστο τοίχος για τις ηλιακές ακτίνες καθώς ακολουθείς το περιφερειακό οδικό μονοπάτι που τυλίγει το Άβαλα. 

Μαγευτικό φυσικό τοπίο, με τα απειροελάχιστα  διερχόμενα οχήματα να σου υπενθυμίζουν ότι δεν βρίσκεσαι στην καρδιά ενός παρθένου δάσους αλλά απλώς 16 χλμ από την πολύβουη καρδιά του Βελιγραδίου. Ανεβαίνοντας σταδιακά προς την κορφή του Άβαλα, ξεπροβάλει σε ένα μικρό ξέφωτο στα δεξιά σου το  Μνημείο των Σοβιετικών Βετεράνω Πολέμου (Monument to the Soviet War Veterans). Στην αρχή νόμιζα ότι ήταν ένα μνημείο αφιερωμένο στη μνήμη των Σοβιετικών πολεμιστών που έχασαν την ζωή τους στην απελευθέρωση του Βελιγραδίου από τη Ναζιστική κατοχή, αλλά τελικά πρόκειται για ένα μνημείο εις μνήμην των θυμάτων ενός τραγικού αεροπορικού ατυχήματος που σημειώθηκε στις 19/10/1964, όταν ένα αεροσκάφος, που μετέφερε Σοβιετικούς βετεράνους του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου οι οποίοι θα μετείχαν στις εορταστικές εκδηλώσεις για την 20^η επέτειο από την απελευθέρωση της πόλης, κατέπεσε στο σημείο αυτό. Τελικά εάν σου είναι γραφτό να πεθάνεις σε έναν συγκεκριμένο  τόπο, θα πεθάνεις εκεί  έστω και με καθυστέρηση 20 ετών.

Κατεβαίνουμε από τον Πύργο της Τηλεόρασης και βρισκόμαστε περικυκλωμένοι από υπαίθριους μικροπωλητές. Και δω σουβενίρ και ενθύμια από τη Σερβία, με τις εθνικές σημαιούλες και τα μάλλον κακόγουστα μαγνητάκια για το ψυγείο να κατέχουν τα πρωτεία. Οι τιμές είναι μάλλον τσιμπημένες σε σχέση με το κέντρο της πόλης και η ποικιλία περιορισμένη. Φυσικά ούτε κουβέντα να γίνεται για αποδείξεις…μαύρη αγορά κι άγιος ο θεός…Κινούμαστε με τα πόδια  νοτιανατολικώς του Πύργου και φτάνουμε στο λόφο του Σερβικού Αγνώστου Στρατιώτη. Όπως όλες οι χώρες του κόσμου, έτσι και η Σερβία  έχει ανάγκη να καλλιεργεί την εθνική συνείδηση, να προασπίζει την κοινή μνήμη και να τονίζει την κοινή καταγωγή του λαού της. 

Το Μνημείου του Σερβικού Αγνώστου Στρατιώτη είναι μάλλον λιτό. Βρίσκεται στην κορυφή ενός λοφίσκου (στο σημείο όπου κάποτε ανθούσε η μεσαιωνική πόλη του Žrnov), στον οποίο φτάνεις αφού ανέβεις μια μακριά σειρά από σκαλοπάτια. Δεξιά κι αριστερά υπάρχει χαμηλή βλάστηση καθώς στόχος των δημιουργών του μνημείου είναι φυσικά να κρατήσει καρφωμένο το βλέμμα του επισκέπτη στο Μνημείο, το οποίο ξεπηδά όλο και ποιο καθαρά μπροστά σου μετά από κάθε βήμα. Φτάνοντας στη βάση του μνημείου, θαμάζουμε τις Καρυάτιδες, που σαν νέοι Άτλαντες ,κρατούν στο κεφάλι τους την οροφή του Μνημείου. Αρχικά το μνημείο κατασκευάστηκε (1938) κατόπιν σχετικής εντολής του Βασιλέα της Γιουγκοσλαβίας Αλεξάνδρου του Α΄, για να τιμηθούν οι νεκροί των Βαλκανικών Πολέμων και του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Στην προσπάθεια να τιμηθούν οι νεκροί όλων των εθνοτήτων που συναποτελούσαν την τότε Γιουγκοσλαβία και να τονισθεί  η κοινή συνεισφορά όλων στην διαμόρφωση της κοινής πατρίδας το μνημείο κοσμούν 6 γυναικείες μορφές με λαικές ενδυμασίες που προδίδουν την εθνοτική και τοπική τους προέλευση ( μια Σερβίδα από τη Šumadija (Šumadinka), μια γυναίκα από τη Slavonia και την Vojvodina (Panonka), μια αγρότισσα από το Μαυροβούνι και το Κόσοβο, μια τυπική Κροάτισσα με φορεσιά των Δαλματικών Ακτών (Dalmatinka)και της Zagorje (Zagorka) και τέλος μια Σλοβένα και μια «Μακεδόνισα»).

Όπως σε όλη τη Σερβική επικράτεια, έτσι και δω υπάρχει διάχυτη μια νοσταλγική διάθεση για το πρόσφατο παρελθόν, τότε που η Σερβική πρωτεύουσα ήταν η βασίλισσα των πόλεων όλης της ενωμένης Γιουγκοσλαβίας. Θα πάρει αρκετά χρόνια στους Σέρβους να συνειδητοποιήσουν ότι το πρότζεκτ Γιουγκοσλαβία έφτασε στο τέλος του και από δω και πέρα θα πρέπει να πορευθούν μόνοι τους.

Καλή η ιστορία, αλλά ο καθαρός αέρας του βουνού μας άνοιξε την όρεξη. Και μιας και περάσαμε όλη την ημέρα σχετικώς αντισυμβατικά, δηλ. χωρίς ούτε μια επίσκεψη σε μουσείο, αποφασίζουμε να κάνουμε μια καθαρά συμβατική, τουριστική κίνηση. Επίσκεψη για φαγητό στην Στανταρλία. 

Έχω τις αντιρρήσεις μου αλλά κάνω πέτρα την καρδιά μου. Δίνω την εντολή στο εσωτερικό μου GPS και σε λίγα δευτερόλεπτα παραδίδω οδηγίες για το πώς θα κινηθούμε προς τα εκεί. Εξυπακούεται ότι διαλέγω εσκεμμένα ένα δρομολόγιο που θα μας φέρει στην ανατολική πλευρά της πόλης (την οποία ουδόλως έχουμε τιμήσει μέχρι στιγμής). Καλή επιλογή διότι τώρα διασχίζουμε την οδό Δουνάβεως (Dunavska), που όπως υποδηλώνει και το όνομά της, ακολουθεί την πορεία του ποταμού. Ειδικά στα προάστια υπάρχουν μεγάλες εκτάσεις με αστικό πράσινο και τα πάρκα αγκαλιάζουν αρμονικά τις υψηλές πολυκατοικίες. Συνεχιζουμε να κινούμαστε βορείως και πάντα παραλλήλως με τον Δούναβη, και αφήνουμε πίσω μας το γήπεδο της OFK Βελιγραδίου.

Μέσω της Λεωφόρου Despota Stefana προσεγγίζουμε την παλιά Μποέμικη συνοικία της πόλης όπου ακόμη και σήμερα στεγάζει την πολιτιστική ζωή του Βελιγραδίου. Η περιοχή θυμίζει πολύ έντονα Πλάκα, και παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των ντόπιων δεν μας πείθουν για όσα θέλουν να πρεσβεύουν για την περιοχή αυτή. Οι ντόπιοι συγκρίνουν την Skadarlija με την παριζιάνικη συνοικία της Montmartre αλλά τη μόνη ομοιότητα που βλέπω είναι στην πολιτική των τιμών, όπου τα ίδια προιόντα πωλούνται εδώ σε αρκετά υψηλότερες τιμές σε σχέση με άλλες περιοχές της πόλης. 

Παρκάρουμε σχετικά κοντά στην Σκανταρλία και μπαίνουμε στον  πλακόστρωτο δρόμο που οδηγεί στις τοπικές ταβέρνες (καφάνες). Κλίμα ζεστό, αρκετά φιλικό αλλά ολοφάνερα τουριστικό. Κράχτες έξω από κάθε μαγαζί, Μια τύπισσα έχει ντυθεί αρχόντισσα εποχής, κάτι σαν Μαντάμ Σουσού αλλά στο πιο σουργελέ και μας καλεί στο μαγαζί που προμοτάρει. Πιάνουμε μια συζήτηση στο δρόμο κι από όσα καταλαβαίνω, πρέπει να υπάρχουν κεσάτια στη δουλειά καθώς η υπερπληθώρα μαγαζιών έχει μειώσει τα κέρδη τους ενώ και οι επισκέπτες έχουν γίνει πιο υποψιασμένοι απέναντι σε όλα αυτά τα ντεμέκ «παραδοσιακά» καπηλειά. Γενικά, η οικονομική κρίση έχει μειώσει τις αφίξεις και συνακόλουθα και το εύκολο κέρδος. Μέσα σε όλα τα άλλα ακούσαμε και τον κλασικό αστικό μύθο (αλήθεια σε πόσες πόλεις δεν έχω ξανακούσει την ίδια ιστορία), ότι οι γνωστοί πότες του Βελιγραδίου, οι «καφανίστες», διαφέρουν ριζικά από όλους τους κοινούς μεθύστακες της υφηλίου, καθώς πίνουν μόνο όσο βρίσκονται στην καφάνα, όπου η παρέα, η λαική μουσική, τα καρό τραπεζομάντιλα, η ιδιαίτερη μυρωδιά του μαγειρείου και γενικότερα η μυσταγωγία της καφάνας είναι οι ουσιαστικοί παράγοντες και οι βαθύτερες αιτίες της οινοποσίας.

Παντού βλέπουμε καφάνες. Πρόκειται για κάτι που μοιάζει αρκετά με την ελληνικές ταβέρνες. Παραδοσιακά φαγητά, κυρίως για κρεατοφάγους, με γερές δόσεις πάπρικας, καλό ντόπιο ρακί, και με συνοδεία ζωντανής λαικής μουσικής. Στη Σκαντάρλια βρίσκονται κάποιες από τις πιο παλιές καφάνες του Βελιγραδίου, τα τελευταία χρόνια (δυστυχώς) αναμεμειγμένες με καινούργια μοντέρνα εστιατόρια και μπαρ που απλά διατηρούν το όνομα και έχουν αναμείξει το κλασικό μενού με πολλά ξενόφερτα πιάτα. Επιλέγουμε μια (εγώ βασικά πεινάω οπότε έχω ψηφίσει λευκό) και μπουκάρουμε. 

Η Σερβική κουζίνα μοιάζει αρκετά με την δική μας. Μπόλικα πιάτα με κόκκινο κρέας, μπουρέκια με γέμιση από κρέας, σπανάκι, τυρί, πικάντικα σουτζουκάκια (εδώ τα λένε Ćevapi, και σερβίρονται συνήθως σε μερίδες των 10 τεμαχίων), μπιφτέκια (=pljeskavica)  γεμιστά η απλά, που πολλές φορές συνοδεύονται από καιμάκι (kajmak), πίτες (=Gibanica), ένα είδος φασολάδας με κρεμμύδια και την πανταχού παρούσα πάπρικα (Pasulj,) ψαρόσουπες με ποταμόψαρα (Riblja čorba), γεμιστές πιπεριές (Punjene Paprike), ντολμαδάκια (Sarma), γενικώς ψητά στα κάρβουνα δηλαδή μπάρμπεκιου…Και από ποτά Ρακί, τοπικά κρασιά και μπόλικη μπύρα (pivo) με πιο δημοφιλείς την Jelen (Ελάφι) και την Lav (Λιοντάρι)… Φάγαμε, ήπιαμε, μας έκανε και το κεφάλι καζάνι η ορχήστρα του μαγαζιού (με ακορντεόν και βιολιά πάνω από το κεφάλι μας κι έναν ξάδελφο του Κακοφωνίξ που νόμιζε ότι βρίσκονταν στο American Idol), μεράκλωσαν μια θείτσα κι ένας θείτσος από την διπλανή παρέα, είπανε και 3-4 τραγούδια να θυμηθούν τα νιάτα τους… tragic…..  Πληρώσαμε και ….doviđenja (= Goodbye). Χαλαρή βολτίτσα στα περιξ, χαζέψαμε λίγο τις βιτρίνες των μαγαζιών και χαζέψαμε ακόμη περισσότερο όταν ένας υπαίθριος μικροπωλητής μας ζητούσε 15 ευρώ ακατέβατα για ένα, λέει, χειροποίητο μπακιρένιο φωτιστικό….Τον στείλαμε στην ευχή της Παναγίας για να μην τον στείλουμε πουθενά αλλού, και δρόμο…. Χαθήκαμε στα στενά της Kosancicev Venac, την περιοχή που βρίσκεται κάτω από το Kalemegdan και μέχρι τη γέφυρα Μπράνκοφ (Brankov most) και είναι η παλαιότερη γειτονιά του Βελιγραδίου….. παλιά αρχοντικά με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική, πολλά  όμως από αυτά όμως δυστυχώς έρημα και παρατημένα στην τύχη τους περιμένουν σιωπηλά την σωτηρία τους, πλακόστρωτα δρομάκια με χαμηλό φωτισμό, παλιά αυτοκίνητα και μέσα από τα στενάκια να διακρίνεται το ποτάμι που κυλά σιωπηλά μέσα στη νύχτα…..Ωραία πόλη, θα ξανάρθουμε…..

Ημέρα Βελιγραδίου - Belgrade day

Υπό νορμάλ συνθήκες Κυριακή και πρωινό ξύπνημα είναι εξ ορισμού δυο αντιφατικές έννοιες ……τώρα όμως είμαι on tour, επομένως υπό καθεστώς ειδικών συνθηκών……οπότε απαιτούνται και ειδικοί χειρισμοί…….τραβάω με αποφασιστικότητα τις βαριές κουρτίνες και ο ήλιος λούζει το δωμάτιο στη στιγμή. Θα είναι μια ακόμη ζεστή καλοκαιρινή ημέρα…….Ετοιμάζομαι στα γρήγορα και κατεβαίνω για breakfast. Το Hotel Srbije έχει ανακαινισθεί πριν 6-7 χρόνια αλλά διατηρεί πολλά στοιχεία από τον αρχικό σοσιαλιστικό τρόπο αρχιτεκτονικής του. Τεράστια σάλα (που καλύπτει ολόκληρο όροφο) για το  πρωινό με υπέροχη θέα πανταχόθεν…Μεγάλα παράθυρα σου προσφέρουν απλόχερα εικόνες του πραγματικού Βελιγραδίου. 

Καταβροχθίζω βιαστικά μερικά αποθέματα θερμίδων από τον υπερμεγέθη πρωινό μπουφέ και σε λίγο κατηφορίζω την λεωφόρο Ustanička με αρχικό προορισμό την Πλατεία Δημοκρατίας (Trg Republike) που αποτελεί το σημείο συνάντησης για όλους στην τούτη δω τη πόλη. Αφού χάσουμε 2-3 φορές το δρόμο εξαιτίας του κωλοdestinator,αποφασίζω να αναλάβω την κατάσταση στα χέρια μου. Κλείνουμε το μαραφέτι , ρίχνω μια ματιά στο χάρτη, και σε 30 δευτερόλεπτα έχω χαράξει με το αλάνθαστο εσωτερικό μου GPS την πορεία μας. Αποφασίζομεν και διατάσσομεν, Από δω….Φυσικά, βρίσκουμε τη σωστή διαδρομή στο λεπτό…Διασχίζουμε την Λεωφόρο Oslobodenja, προσπερνάμε την εκκλησία του Αγίου Σάββα στα δεξιά μας (θα περάσουμε αργότερα για τοπική αυτοψία) και βγαίνουμε στην Kralja Milana.

 Προς στιγμήν κινδυνεύουμε να ξαναχαθούμε με τις μονοδρομήσεις αλλά βρίσκω την άκρη και σε λίγο παρκάρουμε κυριολεκτικά ακριβώς πίσω από το Narodna skupština Srbije. – (Κοινοβούλιο της Σερβίας),  σχεδόν στη συμβολή των οδών Vlajkoviceva με Kosovska…  Destinator και παπάρια μέντολες…..  Η Σερβική βουλή μετακινήθηκε στο κτίριο στις 23 Ιουλίου 2006 ακολουθώντας την διάλυση της κρατικής ένωσης της Σερβίας και του Μαυροβουνίου. Πριν την βουλή, το κτίριο στέγαζε την βουλή της Γιουγκοσλαβίας. Η κατασκευή του ξεκίνησε το 1907 όμως ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος πάγωσε την κατασκευή και τα σχέδια χάθηκαν. Με το πέρας του πολέμου όμως ήταν ο γιος του αρχιτέκτονα των πρώτων σχεδίων που συνέχισε την κατασκευή που ολοκληρώθηκε το 1936.

Περιχαρής πλέον,  και με την φωτογραφική μηχανή κρεμασμένη στο λαιμό, περιδιαβαίνω τον περιβάλλοντα κήπο και θαυμάζω το κτίσμα, το οποίο όμως για κακή μου τύχη τελεί υπό ανακαίνιση αυτή την περίοδο και τα αγάλματα με αλόγατα που διακοσμούν την κεντρική είσοδο είναι σκεπασμένα με λευκό ύφασμα….Ούτε ίχνος φρουράς, ούτε τίποτα επισημότητες (εμ και γω δεν τους ειδοποίησα ότι θα τους επισκεφθώ), ψιλοκλειστό μοιάζει το μαγαζί… …..Γενικά μέσα στο Κυριακάτικο Αυγουστιάτικο πρωινό, ποιος τρελός να πάει να κάνει βόλτες έξω από το Σέρβικο Κοινοβούλιο. Ελάχιστοι περαστικοί, κυρίως τουρίστες και τα διερχόμενα οχήματα λιγοστά και αργοκίνητα…  Anyway, τραβάω 2-3 φωτογραφίες τιμής ένεκεν της επισκέψεως μου και διασχίζω κάθετα τη λεωφόρο Βασιλίσσης Αλεξάνδρας (Kralja Aleksandra),  περνώντας απέναντι στο πάρκο Pioneer’s που δεσπόζει μπροστά στο Παλαιό Παλάτι. Εδώ η σχετική τουριστική πινακίδα μας ενημερώνει ότι  το γιγαντιαίο δέντρο που μας προσφέρει τόσο απλόχερα την σκιά του είναι μια Άγρια Καστανιά (horse chestnut), ενδημικό είδος της Νοτίου Βαλκανικής, που φτάνει τα 30 μέτρα ύψος, με διάμετρο κορμού μέχρι και ένα μέτρο και περίοδο ζωής τα 200 χρόνια….Τι μου λες ρε φίλε ? Και είχα μια πρεμούρα να τα μάθω όλα αυτά, δεν μπορούσα να κοιμηθώ από την ανησυχία μου όλο το βράδυ… τέσπα….. πάμε παρακάτω…

Ένα μεγαλούτσικο προκήπιο με καψαλισμένα, ένεκα του ενσκήψαντος καύσωνος, λουλουδάκια μας υποδέχεται στην είσοδο του Παλαιού Παλατιού (που σημειωτέον στεγάζει και το γραφείο του Δημάρχου της πόλης). Η πόρτα είναι ανοικτή αλλά η όλη εικόνα αναδύει μια μιζέρια, φωτογραφίζω ενστικτωδώς και μεταβολάρω…ένας αναψοκοκκινισμένος μπάρμπας έχει σηκωθεί από το παγκάκι στην σκιά ενός δένδρου και μας πλησιάζει ψελλίζοντας κάτι στα σέρβικα… σέρβικα δεν ξέρω, αυτός δεν ξέρει αγγλικά, το ρίχνουμε και πάλι στη βαλκάνια νοηματική. Θέλω να τον ρωτήσω εάν αυτό είναι όντως το Παλαιό Παλάτι. Το πετάω 2-3 λεξούλες που προσπαθώ να διαβάσω με σερβοποιημένη προφορά από το τεφτέρι μου, κουνάει την κεφάλα του ως ένδειξη ότι έχω δίκιο. Και τι έχει βρε μάστορα δω μέσα ? Έχει τίποτα σημαντικό, να δούμε ?… Μπα…κουνάει το κεφάλι του με πλήρη απαξίωση… κάτι παλιατζούρες, η καλή η έκθεση δεν λειτουργεί αυτή την περίοδο…Μάλιστα συνενοηθήκαμε… Αν τον πάρω για ξεναγό να μου δείξει όλο το κτίριο θα χρειαστώ κανένα χρόνο..…Οκ, φίλε μου με έπεισες, δεν αξίζει τον κόπο… Γραμμή ακριβώς διαγωνίως αριστερά, στο Νέο Παλάτι, αυτό ,σύμφωνα με το τεφτέρι μου είναι η κατοικία του Προέδρου της Σερβικής Δημοκρατίας. Ναι εδώ βλέπω και στρατιωτικό φυλάκιο, μοιάζει πιο σοβαρή η κατάσταση, πάω να σηκώσω τη φωτογραφική και με αποτρέπει ο φρουρός…ξανά-μανά, ποιοι είστε και τι θέτε δω…με τα πολλά και επειδή δεν πρόκειται να βγάλουμε άκρη και κυρίως επειδή δεν έχω όρεξη να τραβιέμαι σε κανένα αστυνομικό τμήμα, τον αποχαιρετώ και αποχωρώ.

Επιστρέφω μπροστά στο Κοινοβούλιο και κατηφορίζω για να φτάσω στα 200 μέτρα περίπου στην Πλατεία Nikole Pasica, όπου δεσπόζει το ομώνυμο μπρούτζινο (ύψους 4,2 μ) άγαλμα και  ένα  συντριβάνι στο οποίο τραλαβουτάνε παιχνιδιάρηδες νεολαίοι. Από δω ξεκινάει τη διαδρομή του και το Belgrade sightseeing bus. Ο μουσάτος λοιπόν αυτός κύριος, το άγαλμα του οποίου θαυμάζω, ονομάζετο  Nikola Pašić και υπήρξε για τους Σέρβους κάτι σαν τον δικό μας Ελ.Βενιζέλο. Γεννήθηκε στις 18 Δεκέμβρη του 1845 και μέχρι τις 10 Δεκεμβρίου του 1926 που εγκατέλειψε τον μάταιο τούτο κόσμο, αν και σπούδασε μηχανικός (επάγγελμα που σχεδόν ποτέ δεν άσκησε) διετέλεσε μέγιστη πολιτική μορφή του τόπου,  διπλωμάτης, ηγέτης του Λαικού Ριζοσπαστικού Κόμματος, δις εκλεγείς Δήμαρχος Βελιγραδίου (1890–91 και 1897), κάμποσες φορές Πρωθυπουργός του Βασιλείου της Σερβίας (1891–92, 1904–05, 1906–08, 1909–11, 1912–18), αλλά και Πρωθυπουργός του Βασιλείου των Σέρβων, των Κροατών και των Σλοβένων (ήτοι της μετέπειτα Γιουγκοσλαβίας, κατά τα έτη 1918, 1921–24, 1924–26). Ενεπλάκη σε όλες τις πολιτικές ίντριγκες της εποχής του και θεωρείται (κυρίως από τους κομμουνιστές επικριτές του) ως ένας εκ των θεμελιωτών του ιδεολογήματος της Μεγάλης Σερβίας, καθώς σε όλη την πολιτική διαδρομή του αγωνίστηκε για την ενοποίηση των Νοτίων Σλαβικών Φύλων, επιφυλάσσοντας όμως πάντοτε τον κυρίαρχο ρόλο για τους Σέρβους.

Συνεχίζω επί της οδού Terazije, όπου στο αριθμό 20 δεσπόζει το φημισμένο Hotel Moskva. Το τεράστιο λευκό κτίριο με τα πράσινα ανάγλυφα στις προσόψεις του, παρουσιάζει τεράστιο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον καθώς χτίστηκε το 1908 σε ρυθμό Ρωσικού Αρτ Νουβό, ακριβώς στο κέντρο της πόλης, και υπήρξε επί δεκαετίες ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα κτίρια του Βελιγραδίου, ενώ στα δωμάτια του έχουν φιλοξενηθεί κατά καιρούς αναρίθμητες προσωπικοτήτες όπως Ρόμπερτ ντε Νίρο, Μάικλ Ντάγκλας, Άλφρεντ Χίτσκοκ και Άλμπερτ Αϊνστάιν. Βέβαια με τιμές που ξεκινούν από 125 ευρώ το απλό δίκλινο, δεν νομίζω ότι θα τους δώσω την τιμή να συμπεριλάβουν και την αφεντιά μου στη σχετική λίστα των επισκεπτών τους.

Με τα πολλά, φτάνουμε στην Πλατεία Δημοκρατίας ( Trg Republike)… Τι βλέπουμε δω ? Ένα άγαλμα με έναν τύπο επάνω σε ένα άλογο, ο Πρίγκηπας Μιχαήλ ο Γ’, Knez Mihailο ΙΙΙ. Το «άλογο» που λένε κι ντόπιοι… το πιο γνωστό σημείο αναφοράς της πόλης…Ραντεβού στις 10 στο «άλογο»…. Ο Μιχαλάκης λοιπόν, ο  Obrenović ο Γ’  ντε, καβάλα στ’άλογο, μας περιμένει στην πλατεία του……αυτός λένε ότι υπήρξε ο πιο τρανός πρίγκηπας των Σέρβων,  ο πιο φωτισμένος απ’όλους. Βασικά ήταν ένα κλασικός απολυταρχικός μονάρχης, όπως και όλοι οι συνάδελφοί του εκείνοι την εποχή,  που δεν σήκωνε μύγα στο σπαθί του και αυτό τον οδήγησε μάλιστα να χάσει τον θρόνο του για 18 χρονάκια (1842-1860) καθώς κάτι άλλα καλόπαιδα με αρχηγό τους κάποιον Toma Vučić-Perišić, ήθελαν να επαναφέρουν στο θρόνο τη δυναστεία των Καρατζόρτζεβιτς. 

Με τα πολλά, τον ξαναφέρανε πίσω στο θρόνο το 1860, είπε κι αυτός ότι από δω και πέρα θα κάθομαι φρόνιμα, και συνεχίστηκε η βασιλεία του. Βέβαια ο τύπος στο μεταξύ είχε παντρευτεί μια αριστοκράτισσα, την Κοντέσσα Júlia Hunyady de Kéthely, αυτή δεν του’κανε παιδιά και ο Μιχαλάκης πήγε και τα’μπλεξε με διάφορες γκόμενες της εποχής (και από ότι λένε οι κακές γλώσσες απέκτησε κι ένα εξώγαμο).Το λοιπόν, όταν ξανάγινε βασιλέας, τραβιότανε με μια γκόμενα ονόματι Katarina Konstantinović, η οποία εκτός όλων των άλλων ήταν και κόρη του πρώτου ξαδέλφου του. 

Εκεί πάνω που άρχισε να νοιώθει πολύ ισχυρός και δημοσιοποίησε την απόφασή του να παρατήσει την Τζούλια για να παντρευτεί την Κατερίνα, του την έπεσαν όλοι μαζί, οι πολιτικοί αντίπαλοι, ο κλήρος, οι σεμνότυφοι λαικοί κτλ και έγινε το μάλε-βράσε….Μάλιστα ο πρωθυπουργός που ο ίδιος ο Μιχαλάκης είχε διορίσει πρωτύτερα, παραιτήθηκε (1867) σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την ηθική κουτσουκέλα του βασιλέα, στον οποίο είχε ορκιστεί απόλυτη υποταγή. Το στόρι θυμίζει λίγο κι από τον «δικό μας» Ανδρέα Παπανδρέου, καθώς τα γκομενιλίκια των επωνύμων έχουν διαχρονικότητα και επαναληπτικότητα σε κάθε εποχή.

Τελικά, τα γκομενιλίκια του Μιχαλάκη δεν είχανε καλό τέλος, καθώς δεν πρόλαβε να χωρίσει την Τζούλια. Πιο συγκεκριμένα, στις 10 Ιουνίου του 1868, εκεί που βολτάριζε (στο πάρκο Košutnjak λίγο έξω από το Βελιγράδι), αμέριμνος  και αγκαζέ με το Κατερινάκι και την μαμά της, (και παρολίγο πεθερά του), τον φάγανε μπαμπέσικα άγνωστοι δράστες. Μπαμ, μπαμ στη μέση του πάρκου. Έμεινε στον τόπο ο Μιχαλάκης και η (παρολίγο) πεθερούλα του, ενώ το Κατερινάκι τη γλύτωσε τραυματισμένο, κι έτσι αντί για γάμο, πήγε σε 2 κηδείες. Τώρα ποιος και τι και πως, δεν μαθεύτηκαν πολλά για τους δολοφόνους του, (δεν κυκλοφορούσε και το Espresso εκείνη την εποχή !!!). Βγήκαν βέβαια κάτι βρώμες ότι μπορεί να ήταν βαλτοί, ξέρω γω, από την φαμίλια των Καρατζόρτζεβιτς που επωφθαλμιούσαν το θρόνο, αλλά τίποτις δεν απεδείχθη με πάσα βεβαιότητα. Και τώρα βέβαια το μέγα ερώτημα που πλανάται είναι : “Μα καλά, και του στήσανε άγαλμα επειδής ήταν παντρεμένος κι είχε ταυτόχρονα γκόμενα ? Αν είναι έτσι θα έπρεπε να μην μπορούμε να περάσουμε τους δρόμους από τα πολλά αγάλματα» Όχι βέβαια…ο Μιχαλάκης ο Ομπρένοβιτς έμεινε στην ιστορία διότι, λέει, αυτός πρώτος οραματίστηκε την Ομοσπονδία των Βαλκανικών Λαών ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ηθικό συμπέρασμα, άμα είσαι μεγάλος οραματιστής, ο λαός σου συγχωρά τις κουτσουκέλες και σου στήνει και άγαλμα στο κέντρο της πόλης.

Στην πλατεία Δημοκρατίας δεν ήρθα  για δω το άγαλμα του Μιχαλάκη, ήρθα γιατί μου είπανε ότι κάπου εδώ υπάρχει ένα Τουριστικ Ινφορμέισον Οφις…Ψάχνω από δω, κοιτάζω από κει, ρωτάω παραδίπλα, ουδείς το γνωρίζει…. Ξανακοιτάζω το άλογο, μπας και μου δώσει καμιά έμπνευση αλλά τίποτα….απλά καθοδηγεί επακριβώς το μάτι μου στο υπέροχο κτίριο του Εθνικού Θεάτρου στα δεξιά, το Εθνικό Μουσείο ακριβώς πίσω, ενώ αριστερά ξεκινάει η οδός του Μιχαλάκη , η Knez Mihailova (Κνεζ Μιχάιλοβα). Αυτός είναι ο πιο γνωστός πεζόδρομος της πόλης (1 χλμ μήκος),στολισμένος με αναρίθμητα νεοκλασικά κτίρια, φιλοξενεί πολλές γκαλερί, την Σερβική Ακαδημία Επιστημών και Τεχνών, SANU,(στον αρ. 35), σύγχρονα εμπορικά καταστήματα, γουστόζικα καφέ,  ένα εκ των οποίων και η  «Ελληνίδα βασίλισσα» Grčka kraljica  (στον αρ.51), την οικία Marko Stojanović (αρ.53-55) όπου στεγάζεται η Ακαδημία Καλών Τεχνών, ενώ εδώ θα βρει κανείς και τα γραφεία των μεγαλύτερων αεροπορικών εταιριών. Γενικά θεωρείται η πιο χλιδάτη και πιο ακριβή οδός του Βελιγραδίου, ενώ παραδίπλα της στριμώχνονται δεκάδες μικρά, στενά και καλντερίμια με πλανόδιους μουσικούς και παραδοσιακές ταβέρνες….Η Κνεζ Μιχάιλοβα καταλήγει στα αλσύλια που περιστοιχίζουν τους πρόποδες του Φρουρίου Καλεμέγκνταν

Επειδή όμως, ο ήλιος βαράει κατακούτελα, παρατάω την απόπειρα μου να βρω το Γραφείο των Τουριστικών Πληροφοριών και ξεκινώ οδικώς για το Ζέμουν για να θαυμάσω τον Πύργο του Gardos ή Μνημείο της Χιλιετίας (The Millenary Monument) ή αλλιώς Kula Sibinjanin Janka . Αφήνω στα δεξιά μου το συμπαθητικό (εξωτερικώς βέβαια, διότι εσωτερικώς είναι φανερή η αδήρητη ανάγκη για ανακαίνιση) κτήριο του Σέρβικου ΟΣΕ και το τρισάθλιο μαχαλά των τοπικών ΚΤΕΛ, όπου συνωστίζονται δεκάδες αγκομαχούντα λεωφορεία από σύμπασα τη Σερβία και εκατοντάδες αλαφιασμένοι ταξιδιώτες με τα τσιμπράγκαλά τους ανά χείρας τρέχουν να βρουν το όχημα που θα τους οδηγήσει στον προορισμό τους. Ένας τρελός χαμός, τσιγγάνοι με καρότσια να τρέχουν πάνω κάτω μέσα στο πλήθος, χωρίς να μπορείς να καταλάβεις εάν είναι επί χρήμασι χαμάληδες ή ρακοσυλλέκτες, κλάξον, φασαρία, βαριεστημένοι ταριφάδες, παράνομοι παρκαδόροι, ένα ανθρώπινο μελίσσι να γυροφέρνει μέσα στο καυσαέριο και τη ζέστη, χωρίς  αρχή και τέλος. Τα προσπερνάμε όλα αυτά και δια της Γέφυρας Brankov, περνάμε στο Νέο Βελιγράδι, ψιλομπερδευόμαστε στη λεωφόρο Mihaijla Pupina με την ελλειπή σήμανση αλλά βρίσκουμε την άκρη και τώρα κινούμαστε βορείως προς το Ζέμουν. Δίπλα μας ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια τεράστιοι ουρανοξύστες, μεγάλα εμπορικά κέντρα, λουσάτα μαγαζιά και το επιβλητικό επίτευγμα της μοντέρνας αρχιτεκτονική, η Αρένα Μπεόγκραντ. Χαζεύοντας εδώ και κεί, και θαυμάζοντας την εκπληκτική ανάπτυξη της Σερβικής πρωτεύουσας, φτάσαμε στο Ζέμουν. Λίγα λόγια για την περιοχή…

 Το Ζέμουν είναι μια περιοχή χτισμένη επάνω σε 3 λόφους, Gardoš, Ćukovac και Kalvarija, βορείως της συμβολής των ποταμών Δούναβη και Σάβα. Για την ακρίβεια, τα διοικητικά όρια του Ζέμουν δεν φτάνουν καν μέχρι τον ποταμό Σάβα καθώς εκεί εκτείνεται η περιοχή που ονομάζεται Νέο Βελιγράδι (ακριβώς απέναντι από το Παλαιό). Οι σχέσεις Ζέμουν –Βελιγραδίου υπήρξαν πάντοτε ανταγωνιστικές με το Ζέμουν είναι πάντοτε ο φτωχός συγγενής της υπόθεσης καθώς όλα τα ιστορικά γεγονότα διαδραματίζονταν στην νότια όχθη του ποταμού Σάβα. 

Ωστόσο, εδώ πάντοτε υπήρχαν εγκατεστημένες οι βιομηχανίες και για το λόγο αυτό θεωρείται η βιομηχανική καρδιά του Βελιγραδίου και οι κάτοικοι του Ζέμουν είναι ιδιαιτέρως περήφανοι για την τοπική καταγωγή τους, θεωρώντας ότι ζουν σε μια πιο προηγμένη πολιτιστικά, οικονομικά και τεχνολογικά περιοχή. Τα τελευταία χρόνια, η έλλειψη επαρκών ελεύθερων χώρων στις περιοχές του παλαιού Βελιγραδίου, έχει καταστήσει το Ζέμουν σε πόλο έλξης χιλιάδων νέων κατοίκων, με αποτέλεσμα να χτιστούν πολυτελείς κατοικίες και γενικά να ανέβει το οικονομικό επίπεδο της περιοχής.

Βέβαια και από ιστορική άποψη, μπορεί εύκολα να εξηγηθεί η διαφοροποίηση του Ζέμουν από το Βελιγράδι καθώς επί αιώνες το Ζέμουν παρέμενε στα χέρια των Αψβούργων και μετέπειτα των Ούγγρων, ενώ και κατά την διάρκεια του Β’Παγκοσμίου Πολέμου οι δυνάμεις του Άξονα είχαν παραδώσει την περιοχή αυτή στο βραχύβιο Ανεξάρτητο Κράτος της Κροατίας. Για το λόγους αυτούς, στο Ζέμουν διέμεναν ιστορικά, μεγάλοι και συμπαγείς μη-σερβικοί πληθυσμοί όπως Κροάτες, Γερμανοί, Ούγγροι.  Αντιθέτως το Βελιγράδι πάντοτε είχε έντονο καθαρά σερβικό χαρακτήρα, κατακτήθηκε και παρέμεινε επί αιώνες υπόδουλο στους Οθωμανούς και γενικά η ιστορική του πορεία ταυτίζεται με αυτήν της υπόλοιπης νότιας βαλκανικής χερσονήσου.

Μετά την νίκη των συμμάχων, το 1944, το Ζέμουν πέρασε και πάλι στα χέρια των Σέρβων, συνέχισε να «σερβοποιείται» και να εντάσσεται ομαλά στον αστικό ιστό της Γιουγκοσλαβικής πρωτεύουσας, μάλιστα δε έφτασε σε σημείο, κατά την περίοδο της διακυβέρνησης του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, να αποτελεί την έδρα της περιβόητης «Μαφίας του Ζέμουν» που ήλεγχε με θεμιτούς, και κυρίως με αθέμιτους τρόπους, την οικονομική και πολιτική ζωή ολόκληρης της Σερβικής πρωτεύουσας μέσω εγκληματικών οργανώσεων και οικονομικών καρτέλ. Καθόλου λοιπόν παράδοξο που τελικά υψηλόβαθμα στελέχη της Μαφίας του Ζέμουν, δικάστηκαν και καταδικάστηκαν για την δολοφονία (2003) του Σέρβου Πρωθυπουργού Ζόραν Τζίντζιτς (Zoran Đinđić).

Tο Millenary Monument που επισκέπτομαι, χτίστηκε 1896 για τον εορτασμό των 1000 χρόνων (896-1896) από την εγκατάσταση των Μαγυάρων νομάδων στην πεδιάδα της Παννονίας, γεγονός που κατ’αυτούς συνιστά την αφετηρία του Ουγγρικού Κράτους. Μην ξεχνάμε ότι το νοτιότερο σύνορο της τότε Ουγγρικής Αυτοκρατορίας έφτανε μέχρι το Zemun και για το λόγο αυτό άλλωστε επέλεξαν οι Ούγγροι να οικοδομήσουν το μνημείο αυτό στην εσχατιά της (τότε) Αυτοκρατορίας τους. Στα αυτοκρατορικά ντουζένιά τους οι Μαγυάροι, κουβάλησαν μεγάλες ποσότητες πέτρας και τούβλων στην κορφή του λόφου του Gardos, και ξεκίνησαν να κατασκευάζουν τον Πύργο.

Τελικά στις 20/8/1896 πραγματοποίησαν τα φαντασμαγορικά εγκαίνια του μεγαλοπρεπούς μνημείου αλλά λίγα χρόνια αργότερα αναγκάστηκαν να μαζέψουν τα μπογαλάκια τους και να φύγουν κακήν κακώς από δω, αφήνοντας τους Σέρβους να τσεπώνουν σήμερα το παραδάκι από την τουριστική εκμετάλλευση του μνημείου. Κάπου όμως φαίνεται ότι οι Μαγυάροι τα μπέρδεψαν λιγάκι με τους ρυθμούς και το όλο οικοδόμημα μοιάζει με έναν αρχιτεκτονικό αχταρμά. 

Σε κάθε περίπτωση η θέα από δω πάνω είναι μαγευτική, η χαρά του κάθε φωτογράφου, με πανοραμική οπτική όλου του Ζέμουν με τις γραφικές κεραμοσκεπές των χαμηλών κτισμάτων και τα επιβλητικά καμπαναριά του, στα πόδια μας, του Δούναβη που κυλά στα αριστερά μας, την παραλία του Lido στο Νησί του Μεγάλου Πολέμου, και του Βελιγραδίου ευθεία στο βάθος προς το νότο. Στον εξώστη του μνημείου ο κάθε πανίβλακας επισκέπτης έχει γράψει ή σκαλίσει το όνομά του ή την εξυπνάδα του, με αποτέλεσμα να έχει δημιουργηθεί ένα απίστευτο μωσαικό με ημερομηνίες, ονόματα, καψουρομηνύματα και άλλα σχετικά, αλλά σοφά σκεπτόμενοι οι θεματοφύλακες του μνημείου δεν επιχειρούν να τα σβήσουν… άλλωστε και η βλακεία του επισκέπτη προσδίδει διαχρονική αξία σε ένα μνημείο….. 

Αφού χορτάσαμε θέα, κατεβαίνουμε με προσοχή την στριφογυριστή (αντενδείκνυται για κλειστοφοβικούς) σκαλίτσα και περιτριγυρίζουμε τον περιβάλλοντα χώρο. Εδώ υπάρχουν σκόρπια ερείπια, απομεινάρια του μεσαιωνικού  φρουρίου του Ζέμουν, και έξω από αυτά  ένα παλιό νεκροταφείο (το μεγαλύτερο του Ζέμουν), το οποίο διασχίζουμε για να φτάσουμε στο αυτοκίνητό μας, και η Ορθόδοξη Εκκλησία του Αγίου Δημητρίου. Τα ανηφορικά δρομάκια, όλα με καλντερίμια, φαντάζουν έρημα μέσα στο λιοπύρι, ενώ αραιά και που, μικρές ομάδες τουριστών με φωτογραφικές μηχανές στο λαιμό, τουριστικούς  χάρτες στο χέρι, σανδάλι με λευκή καλτσούλα, ψάχνουν να βρουν την άκρη του λαβύρινθου που θα τους οδηγήσει στην κορυφή του λόφου και φυσικά στον Πύργο….

Παρατηρώντας  από τον Πύργο του Gardos τις φορτηγίδες να περιδιαβαίνουν το Δούναβη, μου γεννήθηκε η επιθυμία να δω από κοντά την περίφημη παραλία του Lido… Μα είναι δυνατόν ο κόσμος να κάνει μπάνιο σε ένα τέτοιο περιβάλλον ? Κι όμως… στο πυρακτωμένο από τον καύσωνα Βελιγράδι τίποτα δεν είναι αδύνατο…..Αφού κατηφορίσαμε εύκολα μέσα από τα στενοσόκακα του Gardos, προσπερνάμε την πλατεία Καρατζόρτζεφ με τις ψαροταβέρνες και τα καφέ-μπαρ, πιάνουμε την Λεωφόρο Νίκολα Τέσλα και σε λίγο έχουμε  παρκάρει καμιά διακοσαριά μέτρα μακριά από το γιγαντιαίων διαστάσεων, σοβιετικής τεχνοτροπίας, ξενοδοχείο Yugoslavija. (το οποίο παρεπιπτόντως έχει αγοραστεί πλέον από Έλληνες επενδυτές και πρόκειται να κατεδαφιστεί για να δώσει τη θέση του σε ένα νέο μικρότερο αλλά πιο λειτουργικό ξενοδοχείο καθώς και σε ένα Mall !!!).

Η παραλία του Lido δεν είναι τίποτα άλλο παρά το αντίπαλο δέος του Ada Ciganlija. Lido ονομάζεται όλη η παραποτάμια περιοχή του Ζέμουν απέναντι από το Νησί του Μεγάλου Πολέμου (Veliko Ratno Ostrvo) , κι έτσι το ίδιο όνομα δόθηκε και στο βορειότερο τμήμα του Νησιού αυτού. Η ακατοίκητη αυτή νησίδα στη συμβολή των ποταμών Δούναβη και Σάβα, υπήρξε εξαιτίας της στρατηγικής της θέσης (ακριβώς απέναντι από το Φρούριο του Βελιγραδίου) το πεδίο ιστορικών γεγονότων καθώς χρησιμοποιήθηκε ως ορμητήριο για κάθε επιτιθέμενο κατά του Βελιγραδίου.

 Έτσι από δω, κατά την διάρκεια της Πολιορκίας του Βελιγραδίου (1521) οι Οθωμανοί εξαπέλυαν τις επιθέσεις τους κατά των Σέρβων υπερασπιστών της πόλης, ενώ με το ίδιο ακριβώς νόμισμα τους ξεπλήρωσαν το 1806 (Απελευθέρωση του Βελιγραδίου) οι Σέρβοι όταν ο Καρατζόρζ με τα πυροβολικό του έκανε κόσκινο την Οθωμανική άμυνα του Φρουρίου. Πολύ αργότερα (1915), και οι Αυστρο-Ούγγροι έκαναν ακριβώς το ίδιο κατά τη διάρκεια του Α. Παγκοσμίου Πολέμου.

Αφού ηρέμησαν λοιπόν τα πράγματα με τους πολέμους και τις μανούρες, οι Σέρβοι σκέφτηκαν ότι χρειάζονταν μια αμμώδη παραλία για τους κατοίκους τους Ζέμουν, ώστε να δροσίζονται λιγάκι κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

Έτσι άνοιξαν προς το κοινό το βόρειο τμήμα της νησίδας και την μετέτρεψαν σε δημόσια παραλία….Μάλιστα για να διευκολύνουν την μετακίνηση, το τμήμα του Μηχανικού του Σερβικού Στρατού στήνει κάθε καλοκαίρι μια πλωτή πεζογέφυρα που ενώνει την ακτή του Ζέμουν με την Παραλία του Lido και ο κόσμος κατεβαίνει από τις απέναντι πολυκατοικίες φορώντας το μαγιό του, περνά την πεζογέφυρα και κάνει το μπανάκι του στο Δούναβη. Τώρα βέβαια, με βάση τα δικά μας στάνταρς περί καθαρότητα των υδάτων δεν θα βουτούσε κανείς μας εδώ. Είναι σάνα κάνεις βουτιά μπροστά στο Λ.Πύργο αλλά  για μια περίκλειστη (και οικονομικώς χειμάζουσα) χώρα όπως η σημερινή Σερβία, από το τίποτα, έστω και η παραλία του Lido, μοιάζει με Χαβάη…

Βέβαια, το αρχικό πλάνο ήταν καλό αλλά δεν είχε προβλέψει τα πάντα. Έτσι το 2006, με τις μεγάλες πλημμύρες στα ευρωπαικά ποτάμια, φούσκωσε ο Δούναβης και κυριολεκτικά την πήρε και την σήκωσε την Παραλία του Lido με αποτέλεσμα να διακοπεί η λειτουργία του όλου εγχειρήματος για ένα χρόνο. Σήμερα πάντως δεν φαίνεται να υπάρχει πρόβλημα  κι έτσι διαβήκαμε την στρατιωτική πεζογέφυρα, όπου ένας βαριεστημένο κωλοφάνταρο υποτίθεται ότι επόπτευε (δεν ξέρω τι ακριβώς, μήπως τους κλέψουμε τη γέφυρα ?), και βρεθήκαμε στην Παραλία. Φυσικά όταν μιλάμε για Παραλία μην πάει ο νους κανενός σε οργανωμένη πλαζ. 1000-1500 άνθρωποι κάθε ηλικίας να τσαλαβουτάνε στα λασπόνερα και τα βοθρολύμματα με τις φορτηγίδες να περνάνε ξυστά από την ακτή, 5-10 υπαίθριοι μικροπωλητές να ψήνουν καλαμπόκια, 30-40 θείτσες να κάνουν ηλιοθεραπεία στην αμμουδιά, άλλες τόσες να ρεμβάζουν κάτω από δένδρα, μερικοί τύποι ψαρεύουν παραδίπλα, άλλοι να έχουν στήσει 3-4 σκηνές ή αιώρες και αυτό είναι όλο…Το υπόλοιπο, δασώδες και μεγαλύτερο μέρος της νησίδας, είναι τυπικώς απροσπέλαστο για το κοινό καθώς ανήκει πλέον Σερβικό Στρατό, και προστατεύεται ως βιότοπος.

Πέρασε όμως η ώρα και χρειαζόμαστε ένα ποτάκι…..επιστρέφουμε στο Παλαιό Βελιγράδι, να θαυμάσουμε τη θέα από το Φρούριο με το φως της ημέρας. Δυσκολευόμαστε να παρκάρουμε καθώς γίνεται τρελός χαμός από κόσμο. Φαίνεται όλοι είχαμε την ίδια ιδέα. Κοντοστέκομαι μπροστά στον Ζωολογικό Κήπο (βρίσκεται ακριβώς στην είσοδο του Πάρκου Kalemegdan) όπου γίνεται τρελός χαμός από πιτσιρίκια  που τιτιβίζουν ασταμάτητα. Πολύ μικρός σε μέγεθος ο Κήπος αυτός, σε σχέση βέβαια με τους αντίστοιχους σε άλλες χώρες και με κριτήριο το γεγονός ότι φιλοξενεί πάνω από 2000 ζώα, έχει επικριθεί πολλές φορές για τις συνθήκες φύλαξης των ζώων του. 

Σε κάθε ταξίδι μου γουστάρω να επισκέπτομαι Ενυδρεία και Ζωολογικούς Κήπους (ίσως δίψα για γνώση, περιέργεια, παλιμπαιδισμός ή λίγο απ’όλα) αλλά ειδικά σήμερα με αυτή τη ζέστη και αυτή την αφόρητη μπόχα που αναδύεται από το χώρο, θα κάνω μια εξαίρεση και δεν θα τους τιμήσω με την παρουσία μου. Ειδικά τώρα που βλέπω την τεράστια ουρά με όλες αυτές τις μαμάδες που σέρνουν, δίκην καταδίκου, τα καρότσια των μωρών τους, τα οποία έχουν βρει την τρελή χαρά τους και ροβολάνε την κατηφόρα κρατώντας στο χέρι μπαλόνια και μαλλί της γριάς, και ξωπίσω τους οι μπαμπάδες να τα κυνηγάνε για να τα επαναφέρουν σε τάξη. Δεν υπάρχει περίπτωση να μπω ούτε σε μισή ώρα… Όχι ευχαριστώ ίσως μια άλλη φορά.. αν και θα ήθελα να θαυμάσω από κοντά το καμάρι του Ζωολογικού Κήπου, τα ολόλευκα λιοντάρια του. Τα λευκά λιοντάρια διαθέτουν μια εξαιρετικά σπάνια διαφοροποίηση στο γενετικό τους κώδικα που έχει να κάνει με το φυσικό χρωματισμό του τριχώματός τους. Στην φύση, απαντώνται ελάχιστα τέτοια ζώα, σύμφωνα με κάποιους υπολογισμούς γενετιστών, δεν πρέπει να υπάρχουν πάνω από 200 ελεύθερα ζώα με αυτή τη γενετική ιδιαιτερότητα. Σύμφωνα με όσα μου είπαν οι ντόπιοι, τα πρώτο ζεύγος από λευκά λιοντάρια αγοράστηκε και δόθηκε ως δωρεά (2005) στον Ζωολογικό Κήπο του Βελιγραδίου, από έναν εύπορο  Σέρβο μετανάστη που ζει μόνιμα στη Ν.Αφρική, (και ο οποίος θέλησε να κρατήσει την ανωνυμία του) για καθαρά λόγους συμβολισμού (τα σπάνια Λευκά Λιοντάρια, στο Βελιγράδι –Λευκή Πόλη). Αμέσως έγιναν  μεγάλη τουριστική ατραξιόν καθώς ο  ζωολογικός κήπος του Βελιγραδίου έγινε ο πρώτος στην Ευρώπη που έχει αυτά τα σπάνια ζώα. Σταδιακά ο αριθμός τους αυξήθηκε (σήμερα είναι 12) και πλέον, ο Βελιγραδιώτικος Ζωολογικός Κήπος έχει αναγνωριστεί ως κέντρο φυσικής αναπαραγωγής των λευκών λιονταριών. Το γεγονός γίνεται ακόμη σημαντικότερο εάν αναλογιστούμε ότι  οι πρώτοι έξι μήνες του κάθε λευκού λιονταριού είναι αβέβαιοι, κυρίως επειδή όσα γεννηθούν με τέτοια γενετική ιδιομορφία συνήθως πεθαίνουν μέσα στον πρώτο μήνα. Έτσι εδώ έχει στηθεί ολόκληρη ομάδα εθελοντών κτηνιάτρων, που παρακολουθήσουν τα νεογνά συνεχώς και μέχρι να ενηλικιωθούν.

Αντίο λοιπόν, Ζωολογικέ Κήπε, θα τα πούμε από κοντά μια άλλη φορά…Χτυπάμε μια μπυρίτσα στο συμπαθητικό καφέ-μπαρ που δεσπόζει ακριβώς επάνω από το Ζωολογικό Κήπο (και εντός των τειχών του φρουρίου), αποθανατίζουμε το τοπίο με γρήγορες φωτογραφήσεις και τραβάμε για τον Άγιο Σάββα. Στο μέσο της διαδρομής αλλάζουμε γνώμη και σταματάμε για να περιεργαστούμε τα Βομβαρδισμένα Κτίρια από τους Νατοικούς βομβαρδισμούς του 1999. Πιο συγκεκριμένα, βλέπουμε επί της οδού Knez Milosa το Αρχηγείο του Γιουγκοσλαβικού Υπουργείου Άμυνας στο κέντρο της πόλης, το οποίο καταστράφηκε ολοκληρωτικά, αλλά οι Σέρβοι το έχουν αφήσει μετά τον βομβαρδισμό, άθικτο για να θυμίζει στις επόμενες γενιές το τι ακριβώς συνέβη το 1999. Φονιάδες των λαών, Αμερικάνοι, θα πει κάποιος και δεν θα έχει άδικο..… Δικτάτορα Μιλόσεβιτς θα πει κάποιος άλλος, δεν βγάζεις άκρη με την πολιτική…Θλίψη και στεναχώρια….και λίγες δεκάδες μέτρα πιο πέρα ανέγγιχτη και ατσαλάκωτη η πρεσβεία των ΗΠΑ. Σημεία των καιρών…

Αφήνουμε πίσω μας τα πολιτικά και πιάνουμε τα θρησκευτικά…. Κατευθυνόμαστε στη συνοικία του Vračar, να επισκεφτούμε τον Καθεδρικό Ναό ή καλύτερα την Εκκλησία του Αγίου Σάββα. Τυπικά και με βάση το εκκλησιαστικό τυπικό, Καθεδρικός ονομάζεται ένας ναός όταν αποτελεί την έδρα του τοπικού Επισκόπου. Ως τέτοια, δηλαδή έδρα του Επισκόπου του Βελιγραδίου, θεωρείται ο Ναός του Αγίου Μάρκου, αλλά ας μην μπλέκουμε με τέτοιες τυπικότητες…..Ο Ναός που βλέπουμε, θεωρείται ως ο μεγαλύτερος Ορθόδοξος Ναός σε όλα τα Βαλκάνια και ένας από τους 10 μεγαλύτερους παγκοσμίως. 

Σύμφωνα με την παράδοση, έχει χτιστεί στο σημείο όπου οι Οθωμανοί έκαψαν (16^ος αιώνας) τα οστά  του Αγίου Σάββα, θέλοντας να ταπεινώσουν τους επαναστατημένους Σέρβους, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν την εικόνα του Αγίου Σάββα στα πολεμικά λάβαρά τους. Όποιος μπει στον κόπο να διαβάσει την ιστορία του Σερβικού έθνους θα καταλάβει ότι αυτή είναι διαποτισμένη, για να μην πω συνυφασμένη απόλυτα με τη ζωή, το έργο και τις διδαχές του Αγίου Σάββα. Επομένως υπάρχει λογική σε όλη αυτή την μεγαλοπρέπεια. Ωστόσο, και μολονότι η ιδέα για την ανοικοδόμηση του παρόντος ναού επισημοποιήθηκε το 1895, μέχρι σήμερα δεν έχει ολοκληρωθεί η κατασκευή του, γεγονός που γεννά πολλά ερωτηματικά αναφορικά με την ματαιοδοξία των υποστηρικτών του εγχειρήματος αλλά και την κακοδιαχείριση των σχετικών κονδυλίων.

Σήμερα ο ναός είναι ολοκληρωμένος εξωτερικά, αλλά εσωτερικά δεν έχει ξεκινήσει καν η διακόσμηση των τοίχων …..καιρό έχουμε, σε δουλειά να βρισκόμαστε….Ο κόσμος όμως επιδεικνύει – όπως άλλωστε σε όλες τις χώρες του πρωην Ανατολικού μπλοκ – φοβερή θρησκευτική ευλάβεια, σε βαθμό θρησκοληψίας θα έλεγα….Και δω ευδοκιμούν τα απαραίτητα σουβενίρ που βλέπουμε και στις ελληνικές εκκλησιές, εικόνες, εικονίτσες, σταυρουδάκια μεταλλικά και ξύλινα, μενταγιόν, θρησκευτικά βιβλιαράκια με τη ζωή του Α.Σάββα και τα κατορθώματά του, καρτ ποστάλ με απεικονίσεις του ναού από όλες τις οπτικές γωνίες και  σε όλες τις εποχές του χρόνου…Πραγματικά ένα θρησκευτικό σούπερ μάρκετ, να’ταν δώ η μάνα μου θα είχε σηκώσει όλο το μαγαζί !!!!! Αναρωτιέμαι πως θα αντιδρούσε ο Α.Σάββας βλέποντας όλα αυτά….

Εντάξει, πολιτική, θρησκεία, τι άλλο απέμεινε για να ολοκληρωθεί ο πάζλ ? Τι άλλο μπορεί να συναρπάσει τις μάζες… Μα φυσικά το ποδόσφαιρο, η άλλη μεγάλη θρησκεία….ξεκινάμε για τον Λευκό Παλάτι, το οποίο βρίσκεται κάπου στην δυτική πλευρά της πόλης, και στο μέσο της διαδρομής βγαίνουμε φάτσα-κάρτα στο περίφημο Μαρακανά., την έδρα του Ερυθρού Αστέρα. Κυριακή γαρ, κόσμος με ερυθρόλευκα κασκόλ ανηφορίζουν τον λόφο που οδηγεί στο γήπεδο. Σήμερα μάλιστα έχει και καλό ματσάκι, Ερυθρός Αστέρας-Ραντ….Ο Γολιάθ υποδέχεται τον ποδοσφαιρικό Δαυίδ της πόλης.

Η μισή Σερβία είναι φανατικά στο πλευρό του Αστέρα, και η άλλη μισή στο πλευρό της Παρτιζάν…Στη σκιά της αντιπαράθεσης μεταξύ αυτών των 2 ποδοσφαιρικών μεγαθηρίων, φυτοζωούν και προσπαθούν να επιβιώσουν όλα τα υπόλοιπα – παρακατιανά – σωματεία. Βέβαια, μετά το τέλος των γιουγκοσλαβικών πολέμων και την κατάρρευση του καθεστώτος Μιλόσεβιτς, η Σερβία βίωσε μια πρωτοφανή κλιμάκωση των οικονομικών-κοινωνικών της προβλημάτων, που συνοδεύτηκε από συνακόλουθη γιγάντωση  της εγκληματικότητας, με αποτέλεσμα το ποδόσφαιρο να μετατραπεί σε πραγματική αρένα μεταξύ αντίπαλων εγκληματικών καρτέλ  που με πρόσχημα το ποδόσφαιρο λύνουν τις διαφορές τους δια της βίας. Το σημερινό ματσάκι θα ήθελα πραγματικά να το παρακολουθήσω, γιατί βλέπω μπόλικη αστυνομική δύναμη παραταγμένη σε πολλά σημεία πέριξ του γηπέδου. Είναι νωρίς ακόμη και ο κόσμος είναι λίγος, και δεν βλέπω εκείνες τις κλασικές χουλιγκανόφατσες των γηπεδούχων που περίμενα να δω. Κάνα χιλιόμετρο πιο πέρα η αστυνομία έχει μαντρώσει τους φιλοξενούμενους, νεαρά παιδιά στα γαλάζια χρώματα της Ράντ. Τρίτη οπαδική δύναμη στο Βελιγράδι αλλά με κάμποσα «παράσημα» στο ενεργητικό τους τα καλόπαιδα της United Force, του μεγαλύτερου και πιο φασαριόζικου συνδέσμου της ομάδας και σε διαρκή κόντρα με την τοπική αστυνομία !!!!

Συνεχίζουμε δυτικά  με προορισμό την περιοχή που λοφώδη περιοχή του Dedinje, όπου θέλουμε να βρούμε και το συγκρότημα των Βασιλικών Οικημάτων δηλ. το Kraljevski dvor Краљевски Двор (Βασιλικό Παλάτι) , τόπο σημερινής κατοικίας της βασιλικής οικογένειας (που τώρα έχει ως κεφαλή της τον Alexander II Karadjordjevic, λέει το τεφτέρι μου) καθώς και το Beli Dvor Бели Двор  (Λευκό Παλάτι) που διετέλεσε χώρο κατοικίας τόσο του Στρατάρχη Josip Broz Tito  όσο και του Προέδρου Slobodan Milošević, ενώ σήμερα αποτελεί μουσείο, με πολλούς πίνακες Rembrandt, Nicola Poussin, Sébastien Bourdon, Paolo Veronese, Antonio Canaletto, Biagio d'Antonio, Giuseppe Crespi, Franz Xaver Winterhalter, Ivan Mestrovic κτλ, κτλ και το κυριότερο ανοιχτό για το κοινό τα σαββατοκύριακα….

Η περιοχή είναι μεν ανηφορική αλλά ιδιαιτέρως χλιδάτη, γεμάτη βιλίτσες με τεράστιους καλοσυντηρημένους κήπους που κρύβονται πίσω από ψηλές καγκελόφρακτες πύλες. Βέβαια δεν ξέρουμε που ακριβώς πρέπει να σταματήσουμε, οπότε επιχειρούμε να παρκάρουμε σε κάποιο άνοιγμα, παραδίπλα από ένα υπό ανέγερση πολυτελές συγκρότημα. Στο λεπτό και προτού καν βγούμε από το αμάξι, μας έχουν πλησιάσει 2 ένστολοι ένοπλοι… Ξεκινάμε την κουβέντα με τα κλασικά Dobro veče (=καλησπέρα) και τα ρέστα, καταλαβαίνουμε ότι βρισκόμαστε σε εντελώς λάθος μέρος, τα αγγλικά τους βέβαια είναι λίγο χειρότερα από τα δικά μου σουαχίλι αλλά μέσες-άκρες καταλάβαμε ότι δεν μας παίρνει να παρκάρουμε εκεί, μας ρίχνουν και ένα Srećan put (=καλό ταξίδι) και κάπου εκεί λαμβάνει τέλος η επίσκεψή μας. Φυσικά ως κλασικοί πανούργοι Έλληνες, επιχειρούμε να παρκάρουμε και λίγο πιο κάτω σε ένα στενό, αλλά τώρα πέσαμε πάνω σε ολόκληρο φυλάκιο με 3-4 ένοπλους, που αν και έχουν φιλική διάθεση, από αγγλικά τίποτα….μας εξηγούν ότι φρουρούν κάποιο σημαντικό πρόσωπο που διαμένει στην περιοχή και ούτε δω μπορούμε να παρκάρουμε… τελικά το παίρνουμε απόφαση ότι δεν θα δούμε τα Παλάτια καθώς πληροφορούμαστε ότι η επίσκεψη επιτρέπεται μόνο συγκεκριμένες ώρες και μόνο σε γκρουπ τουριστών (και όχι σε μεμονωμένους επισκέπτες) που έχουν πρωτίστως κανονίσει την επίσκεψή τους σε καθορισμένη ώρα με συνοδεία επίσημου ξεναγού….

Καλύτερα έτσι, γιατί δεν είχα και πολύ όρεξη για χαιρετούρες με βασιλείς νυχτιάτικα, δε φοράω και το φράκο μου, θα τους επισκεφτώ άλλη φορά. Μεταβολή λοιπόν και δρόμο για το ξενοδοχείο γιατί στο τέλος με τόσους ένοπλους δω πάνω, μας βλέπω να τρώμε καμία σφαίρα στο κεφάλι….Κατηφορίζουμε το λόφο και στα αριστερά μας ξεπροβάλει το γήπεδο της Παρτιζάν, φυσικά ούτε υποψία σκέψης να σταματήσουμε διότι οτιδήποτε ασπρόμαυρο μου προκαλεί αλλεργία….Τελικά τα γήπεδα του Ερ.Αστέρα και της Παρτιζάν είναι σχεδόν το ένα δίπλα στον άλλο. Σκέφτομαι ότι εάν συνέβαινε κάτι τέτοιο στην Ελλάδα θα είχαμε νεκρούς κάθε βδομάδα….Έχει αρχίσει να νυχτώνει και στην Πλατεία Oslobodenja, κάνω το λάθος να υποδείξω στροφή στα δεξιά οπότε πέφτουμε σε τρελό μποτιλίαρισμα. Κάπως έτσι βρισκόμαστε χαμένοι στο δαιδαλώδες χάος των στενών του Dusanovac.

Και τώρα τι ? Αναγκαστικά θα ρωτήσουμε κανέναν περαστικό…βέβαια για να ρωτήσεις πρέπει κατά πρώτον να βρεις ένα περαστικό, που εδώ και τόση ώρα δεν είδαμε κανέναν, και κατά δεύτερον να γνωρίζει στοιχειωδώς αγγλικά. Σταματάμε τον πρώτο νεαρό που συναντάμε αλλά η περιγραφή του δρομολογίου που μας κάνει έχει μπερδέψει μέχρι και τον ίδιο. Το συνειδητοποιεί και γελάει με το λάθος του….Τον καθησυχάζω και το πάμε ξανά από την αρχή…turn left, then turn right, then on the second traffic lights turn left again and right afterwards and then….σταματάει να σκεφτεί, ωχ πάλι έκανε κάποιο λάθος…one more time… προσπαθώ να συγκρατήσω τα γέλια μου και για να τον ηρεμήσω, τον ευχαριστώ  για την βοήθειά του, λέγοντας ότι θα πάω μέχρι που κατάλαβα και μετά θα ξαναρωτήσω κάποιον περαστικό…ο Σέρβος φίλος μας όμως το έχει πάρει προσωπικά…τώρα έχει ζυγώσει και μια κοπέλα… και μπαίνει στη συζήτηση.. ο τύπος ζορίζεται και κάθε λίγο γυρνάει στην κοπέλα και ρωτάει…kako, kako ,kako… “πως λέγεται αυτό στα αγγλικά, πως λέγεται το άλλο»…

Tέλος πάντων η κοπέλα τραντάζεται από τα  γέλια γιατί και αυτή δεν ξέρει να μας μεταφράσει το «περνάτε κάτω από την αερογέφυρα, παίρνετε την δεξιά λωρίδα και μετά στρίβετε στα πρώτα φανάρια προς το Κέντρο κτλ κτλ »…οπότε ο τύπος πάει λίγο πιο πέρα καβαλά μια μηχανή, φορτώνει και την κοπέλα, και μας κάνει νόημα να τον ακολουθήσουμε….
ΑΘΑΝΑΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ….ούτε που κατάλαβα το δρομολόγιο, στρίβαμε δεξιά, μετά αριστερά, μετά μπαινοβγαίναμε σε μονοδρόμους, περάσαμε μια αερογέφυρα, 2-3 φανάρια και επιτέλους βγήκαμε στο δρόμο μας…χαιρετάμε τους «οδηγούς» Doviđenja (= αντίο), Hvala (=ευχαριστώ), Orthodox brothers for ever και τέτοια… και γραμμή για το ξενοδοχείο. Φαγητό, ντουζ, αποθήκευση φωτογραφιών στο φορητό υπολογιστή και ύπνος. Κι αύριο μέρα του θεού είναι.......

Serbian tour

Η πρώτη διαδρομή (Θεσσαλονίκη – Βελιγράδι) είναι περίπου 640 χιλιόμετρα  και η διάρκεια του ταξιδιού υπολογίζεται τουλάχιστον 7-8 ώρες… Λίγο μετά τη Χαλκηδόνα πιάνουμε τον Ε-75 που θα μας οδηγήσει κατευθείαν στο Βελιγράδι. To τοπίο τυπικό αγροτικό , μεσογειακό , με οπωροφόρα δένδρα μέχρι τα σύνορα (Έύζωνοι). Τα τελωνεία φισκαρισμένα από Ι.Χ. (φορτωμένα μέχρι επάνω σε βαθμό που να μην μπορείς να δεις το εσωτερικό τους) Σέρβων και Σκοπιανών που πηγαίνουν ή γυρίζουν από τις παραλίες της Πιερίας και της Χαλκιδικής. Τι κουβαλάνε οι άνθρωποι ? την Άρτα και τα Γιάννενα…. 

Οι αγουροξυπνημένοι τελωνειακοί μοιάζουν να κάνουν αγγαρεία. Παραδόξως, ξεμπερδεύουμε στα γρήγορα με τα γραφειοκρατικά και στα 2 τελωνειακά φυλάκια και αφού φουλάρουμε βενζίνη (σημαντικά φθηνότερη στη Σκοπιανή πλευρά των συνόρων) συνεχίζουμε ακάθεκτοι προς το Βορρά. Προσπερνάμε τα Καζίνο της Γευγελής όπου οι Ελληνες "πατριώτες"στενάζουν στις πράσινες τσόχες των "μισητών" γειτόνων. Είμαστε πλέον στο έδαφος των Σκοπίων αλλά το τοπίο παραμένει ίδιο. Κλασικό αγροτικό, ημιορεινό, απλά εδώ έχουν περισσότερα αμπέλια που διακόπτονται από μικρά ποταμάκια που φαίνεται ότι συναντούν κάπου στο βάθος τον Αξιό..

Μπαίνουμε στην κοιλάδα του Βαρντάρ (Αξιού) που θυμίζει λίγο από Τέμπη (Στενά Δεμίρ Καπού, όπως μας ενημερώνει η σχετική πινακίδα). Οι ντόπιοι υπερηφανεύονται ότι αποτελεί το ωραιότερο κομμάτι της διαδρομής μέχρι την πόλη των Σκοπίων. Μπαινοβγαίνουμε σε μικρά, ασυντήρητα, κακοφωτισμένα τούνελ, βουβά απομεινάρια της πάλαι ποτέ κραταιάς Γιουγκοσλαβίας, αλλά ακολουθούμε με θρησκευτική ευλάβεια τα όρια ταχύτητας (ποτέ δεν ξεφεύγουμε πάνω από 100 χλμ γιατί ο δρόμος έχει μόνο μια λωρίδα ανά κατεύθυνση, ενώ συχνά πυκνά κολλάμε πίσω από νταλίκες) και φυσικά τα φώτα αναμμένα (μέρα-νύχτα) καθώς η τοπική τροχαία στήνει καραούλι δεξιά και αριστερά και κοπανάει πρόστιμα, ειδικά στους παραβάτες που φέρουν αλλοδαπές πινακίδες.  

Ο δρόμος έχει πολλά μπαλώματα και πολύ περισσότερες λακούβες, ενώ και οι στροφές είναι πολλές και συνεχόμενες. Υπάρχουν πολλά χωματουργικά έργα σε εξέλιξη και οι ταμπέλες με την σημαία της Ε.Ε. υποδηλώνουν ξεκάθαρα, το ποιος πληρώνει τον τελικό λογαριασμό. Παρά ταύτα είναι φανερή η προσπάθεια για βελτίωση ολόκληρου του οδικού δικτύου και οι ντόπιοι τρέφουν μεγάλες προσδοκίες από την πιθανή είσοδο τους ως επίσημο μέλος στην Ε.Ε. Κατά τα λοιπά, το ποτάμι ρέει στα αριστερά μας, ενώ οι βραχώδεις πλαγιές της κοιλάδας πέφτουν κατακόρυφα στις πραγματικά καταπράσινες όχθες του.

Διόδια στα Σκόπια: Πονεμένη ιστορία. Oι υπάλληλοι κλασικοί μπουρτζόβλαχοι, αγνοούν και τα στοιχειώδη σε ξένες γλώσσες αλλά μόλις δουν ξένο όχημα κατευθείαν η κλασική ατάκα «one euro»…..η πραγματική αντιστοιχία του κανονικού αντιτίμου (50 din) είναι λιγότερη από 1 ευρώ αλλά καθώς δεν έχουμε ούτε τοπικά νομίσματα, ούτε διάθεση και χρόνο για καυγά, πληρώνουμε το «one euro» και προχωράμε. Σύνολο διοδίων 3, άρα 3 ευρώ…..Το τοπίο μετά την κοιλάδα του Βαρντάρ παραμένει αδιάφορο, ο δρόμος, γεμάτος μπαλώματα, περνάει μέσα από πεδιάδες και χαμηλούς λόφους με υποτονική βλάστηση ενώ στο βάθος διακρίνονται χωριουδάκια σκαρφαλωμένα στις πλαγιές των βουνών με τα καμπαναριά των εκκλησιών τους να ξεπροβάλουν μέσα στην γενική θολούρα… Μετά το Čaška αρχίζουν να κάνουν την εμφάνισή τους και χωριά με μιναρέδες, απτή υπενθύμιση στον επισκέπτη ότι το Ισλάμ έχει βαθιές ρίζες και σε αυτή τη γωνιά των Βαλκανίων. 

Λίγο πριν το Αεροδρόμιο των Σκοπίων, πληρώνουμε  νταβατζιλίδικα το τελευταίο one euro στο σταθμό διοδίων (Petrovec) και αποφασίζουμε να ανταλλάξουμε κάποια χρήματα στο τοπικό νόμισμα για το ταξίδι της επιστροφής. Προκρίνουμε την λύση της επόμενης μεγάλης πόλης και φυσικά επιλέγω το Κουμάνοβο. Παρακάμπτουμε τον βασικό οδικό άξονα (Ε-75) και μπαίνουμε στο Κουμάνοβο….Φτωχικά σπίτια και αθίγγανοι παντού να πουλούν τα πάντα στη μέση του δρόμου… Προσπαθούμε να βρούμε ένα ΑΤΜ, έχοντας πάντα κατά νου την τροχαία. 

Το Κουμάνοβο δοκιμάστηκε άγρια από τις εθνοτικές ταραχές του 2001. Πόλη παραμεθόριο (τα σύνορα με την Σερβία απέχουν μόνο 12 χλμ) πολυεθνική, με μεγάλο πληθυσμό Σέρβων και Αλβανών, Βλάχων, Τούρκων και κυρίως Ρομά έγινε το θέρετρο αιματηρών συγκρούσεων. Ακόμη και τώρα το παρελθόν στοιχειώνει την πόλη. Τόσο μέσα στην πόλη, όσο και στα τριγύρω χωριά, οι επιγραφές με τα τοπωνύμια είναι γραμμένες σε 3 γλώσσες (Σκοπιανά, Σέρβικα και Αλβανικά) αν και σε πολλές από αυτές έχει παρέμβει κάποιο αόρατο χέρι με σπρέι και έχει σβήσει την μια ή τις 2 άλλες γλώσσες. Εθνοτική μηδενική ανοχή σε όλο της το μεγαλείο…αναλόγως με το ποια γλώσσα έχει παραμείνει ανέπαφη στην πινακίδα, κατανοείς και την εθνοτική πλειοψηφία των κατοίκων της συγκεκριμένης περιοχής. 

Βρίσκουμε την κεντρική πλατεία και επιχειρώ να βγάλω άκρη με τα κυριλλικό αλφάβητο στο ΑΤΜ. Παντού ελληνικές τράπεζες, Πειραιώς και Alpha Bank…..Οι πολιτικές διαφορές παραμένουν αλλά το κεφάλαιο δεν έχει ούτε πατρίδα, ούτε σύνορα…. Μπλοκ με πανάρχαιες, σοσιαλιστικού τύπου, εργατικές κατοικίες μέχρι το κέντρο της πόλης. Τελικά μετά από 2-3 ΑΤΜ που υπολειτουργούν, παίρνω τα λεφτά μου και ξεκινάμε…

Είναι Σάββατο και η πόλη πρέπει να έχει παζάρι, αλλιώς δεν εξηγείται το κομφούζιο που επικρατεί. Δεκάδες ποδηλάτες με κρεμασμένες σακούλες με ψώνια, στο ποδήλατό τους, έχουν πλημμυρίσει τους δρόμους….Πιπεριές, ντομάτες, κρεμμύδια, καρπούζια, πεπόνια και καλαμπόκια έχουν την τιμητική τους. Κυκλοφοριακό χάος στο φουλ, μαυροντυμένες γιαγιάδες να ξεπουλάνε την πραμάτεια τους σε αυτοσχέδιους πάγκους, εθνικιστικά συνθήματα στους τοίχους, ένας ταλαίπωρος τροχονόμος που προσπαθεί να επιβληθεί σε όλο αυτό το λεφούσι αλλά κανείς δεν φαίνεται να τον λαμβάνει υπόψη στα σοβαρά. 

Σκυλιά, γατιά, κοτόπουλα τριγυρνάνε ανάμεσα Μερσεντές με φιμέ τζάμια και τρακτέρ Yugo, τσιγγάνοι προσπαθούν να φορτώσουν ένα ψυγείο σε ένα τρίκυκλο που κοντεύει να κλατάρει, μανάδες κυνηγάνε τα  παιδιά τους, κορναρίσματα, φωνές, κακό ….εικόνες σουρεάλ….εδώ είναι «Βαλκάνια δεν είναι παίξε-γέλασε»…..σε τέτοιες στιγμές θυμάμαι την ατάκα «εάν δεν μπορείς να γλυτώσεις τον βιασμό, τουλάχιστον κάτσε κι απόλαυσέ τον»…..όλοι είναι βιαστικοί, όλοι είναι τσιτωμένοι αλλά κανείς δεν κάνει τίποτα για να ξεμπλοκάρουμε….έχουμε φρακάρει στη μέση του δρόμου, άλλα οχήματα, παρά το γεγονός ότι βλέπουν το χάος, έρχονται και μας κλείνουν το δρόμο από πίσω…..με τα πολλά, και μετά από κανένα πεντάλεπτο ψιλομανούρας ξεκινάμε….κάνουμε τη βλακεία να ακολουθήσουμε την διαδρομή που μας υποδεικνύει το χαζό-destinator και τώρα είμαστε σε ένα παράδρομο στην εξοχή με κατεύθυνση προς Σερβία αλλά δεν βλέπουμε πουθενά τον Ε-75, ούτε κάποια πινακίδα που να μας δείχνει το δρόμο για να βγούμε στην βασική οδική αρτηρία.

 Ο ήλιος βαράει γερά και να νεύρα μου έχουν γίνει τσατάλια…Σταματάω σε ένα μαγαζί όπου 2 αργόσχολοι μεσήλικες χαβαλεδιάζουν, για να τους ρωτήσω πως πάω στο Belgrade… με κοιτάζουν σαν εξωγήινο… δοκιμάζω το Beograd… Αν δεν ανταποκριθούν ούτε και τώρα, θα ρωτήσω στα ποντιακά…..Ξάφνου ο ένας τύπος (αργόσχολος Νο1) κοιτάζει τις πινακίδες μας, ψελλίζει κάτι στα Σκοπιανά, με την κλασική βαλκανική ηρεμία μου κάνει νόημα να περιμένω, και εξαφανίζεται μέσα στο μαγαζί. Περνάει κάνα τρίλεπτο, που μοιάζει αιώνας, και αποφασίσω να φύγουμε…Ο αργόσχολος Ν2 μου κάνει νόημα να περιμένω. Σε λίγο ο αργόσχολος Ν1 εμφανίζεται στην πόρτα του καταστήματος, κλειδώνει το μαγαζί μπαίνει μαζί με τον αργόσχολο Ν2 σε ένα ασημί φορτηγάκι και μου κάνει νόημα να τον ακολουθήσω….

Ακολουθούμε ένα τρελό δρομολόγιο μέσα από ένα στριφογυριστό καρόδρομο, μπαίνουμε σε κάτι φτωχικούς οικισμούς με ξύλινα και πλίθινα σπιτάκια και τραγικούς κηπίσκους , με παιδάκια να μας χαιρετάνε από τα παράθυρα των άβαφων σπιτιών και μείς να ανταποδίδουμε….δεν ξέρω που πάμε, αλλά νοιώθω πολύ οικείο το όλο περιβάλλον…σε λίγο σταματάμε διότι από την αντίθετη κατεύθυνση του χωματόδρομου ξεπροβάλει ένα τρακτεράκι (κατάλοιπο της εποχής του Τίτο), κάνουμε όλοι στην άκρη για να περάσει και συνεχίζουμε…μετά από κάνε 5λεπτο βγαίνουμε στο μεγάλο δρόμο. Τα φιλαράκια μας από το φορτηγάκι μας δείχνουν προς τον Βορρά, εκεί που ξεπροβάλει το τεράστιο toll των Σερβοσκοπιανών συνόρων, τους ευχαριστούμε θερμά, χαιρετιόμαστε (όλα αυτά στην κοινή βαλκανική νοηματική γλώσσα) και συνεχίζουμε…Άιντε (υπερεθνική βαλκανική φράση που υποδηλώνει αυτό που λέμε στα νεοελληνικά let’s go!!!)…...Τέτοια φαινομενικώς ασήμαντα περιστατικά, γιγαντώνουν την πίστη μου ότι οι άνθρωποι όλων των χωρών δεν έχουμε τίποτα απολύτως να μοιράσουμε, τίποτα να χωρίσουμε, τίποτα απολύτως για να μαλώσουμε…Είναι στιγμές που ένα απλό ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ηχεί τόσο φθηνό και τόσο μικρό για να εκφράσει τα αισθήματά μου….

Συνεχίζουμε ακάθεκτοι, πλησιάζουμε τα σύνορα και μπαίνουμε στην σχετική ουρά των οχημάτων που πρόκειται να εξέλθουν από την ΠΓΔΜ. Σε 3 ώρες έχουμε διασχίσει ολόκληρη την ΠΓΔΜ από το νότο μέχρι το βορρά. Στο λεπτό βρισκόμαστε περικυκλωμένοι από ένα σμήνος ρακένδυτων πιτσιρικιών που ζητιανεύει ασύστολα. Κάποιος σέρνει έναν ανάπηρο σε ένα καροτσάκι και απλώνει το χέρι σε κάθε όχημα….Εικόνες από τον «Καιρό των τσιγγάνων» του Κουστουρίτσα ξεπηδάνε στο μυαλό μου. Οι Σκοπιανοί τελωνιακοί αδιαφορούν τελείως για τους ζητιάνους και την εικόνα που σχηματίζει ο επισκέπτης για τη χώρα τους. Τελειώσαμε γρήγορα τα γραφειοκρατικά και βρισκόμαστε πλέον στο σερβικό τελωνειακό φυλάκιο…Εδώ είναι πιο επαγγελματικά τα πράγματα…κοιτάζουν πιο προσεκτικά τα έγγραφά μας, τα διαβατήρια, την πράσινη κάρτα του οχήματος κτλ Ξεμπερδέψαμε κι από δω και  φύγαμε για Βελιγράδι. Το τοπίο εδώ είναι λίγο διαφορετικό…εντελώς πεδινό έδαφος και πολλά μικρά χωριά, όλα με εντυπωσιακούς φρεσκοχτισμένους μιναρέδες. 

Εδώ είναι η κοιλάδα του Πρεσέβου και του Μπουγιάνοβατς με το αλβανικό στοιχείο (>90% του πληθυσμού) να κάνει κάτι παραπάνω από εμφανή την παρουσία του. Και εδώ είχαν υπάρχει εχθροπραξίες (μέχρι και φέτος) μεταξύ Σέρβων και Αλβανών και η περιοχή μυρίζει μπαρούτι. Οι Αλβανοί θέλουν να ενώσουν την περιοχή αυτή με το γειτονικό Κόσσοβο, ενώ οι Σέρβοι δηλώνουν ότι θα χυθεί αίμα εάν υπάρξει έστω και απλή υποψία για μια τέτοια εξέλιξη. O δήμαρχος του Μπουγιάνοβατς, Shaip Kamberi, ανέφερε πρόσφατα ότι το ζήτημα των Αλβανών στην Κοιλάδα του Πρέσεβο βρίσκεται σε συνάρτηση με εκείνο των Σέρβων στο Βόρειο Κοσσυφοπέδιο και για το θέμα αυτό επιδιώκει τη βοήθεια της Πρίστινας αλλά και των Τιράνων. Προβλέπω ότι θα έχουνε ντράβαλα λίαν συντόμως…

Το οδόστρωμα είναι πολύ καλύτερο σε σχέση με αυτό στην ΠΓΔΜ, και οι Σέρβοι επιχειρούν πολλαπλές διαπλατύνσεις των δρόμων ενώ σε αρκετά σημεία έχουν παρακάμψεις και σήματα "work in progress". Δρόμος καλής βατότητας και κυκλοφοριακής ροής , πλην όμως με ένα ρεύμα ανά κατεύθυνση μέχρι το Leskovac.

Ατελείωτη πεδιάδα, με απέραντα χωράφια γεμάτα καλαμπόκι και πιπεριές. Προσπερνάμε βιαστικά το Bujanovac, το Ristovac,το Vranje, και στα 50 χλμ από τα σύνορα  σταματάμε στο Djep. Κλασικός σταθμός όλων όσων ταξιδεύουν προς τον Σερβικό Βορρά. Νταλίκες παρκαρισμένες άτακτα, δεξιά και αριστερά του δρόμου, τουριστικά λεωφορεία να ξεφορτώνουν νέες καραβιές επισκεπτών, ουδεμία διάβαση για πεζούς και κλασικά ελληνικά και σέρβικα γηπεδικά καφροσυνθήματα σε όλους τους τοίχους. Γαμώτη μου, μήπως έπρεπε να πάρω ένα σπρέι και γω μαζί μου ?

Τι εστί Djep ? Δυο-τρεις ταβέρνες στοιβαγμένες ένθεν και κείθεν του δρόμου, η μια διατηρεί και αντίστοιχο μοτέλ καθώς και μίνι μάρκετ .Πρώτη επιφανειακή επαφή με τη σερβική κουζίνα….Η βασική ταβέρνα (Djep) έχει το μενού σε διάφορες γλώσσες, συμπεριλαμβανομένων και των ελληνικών ή περίπου και στα ελληνικά. Κλασικό πρόχειρο φαγητό των εθνικών οδών, ψιλοακριβό για τα σερβικά δεδομένα. Ένας ηλικιωμένος σερβιτόρος μιλάει στοιχειωδώς τα ελληνικά και έτσι παραγγέλνουμε εύκολα. Δοκιμάζουμε lepinja sa kajmakom (ζεστό ψωμάκι με τυρί) και ένα είδος σερβικού ρολού, Καραγιώργεβα λέγεται (σνίτσελ ρολό με γέμιση μπέικον και κίτρινο τυρί), κλασικά τοπική μπυρίτσα Jelen..... Το μαγαζί δέχεται και ευρώ, πληρώνουμε και φεύγουμε….

Λίγο βορειότερα, στο Doljevac, τα πρώτα διόδια (190 Δηνάρια)  και αμέσως μετά το Leskovac ξεκινά το καλύτερο κομμάτι του δρόμου - περίπου στα 40 χλμ. πριν από το Nis - και σε πάει μέχρι το Βελιγράδι...Αυτοκινητόδρομος ευρωπαϊκών προδιαγραφών...Περνάμε έξω από το Nis, δεύτερος σταθμός διοδίων (230 χλμ από το Βελιγράδι) και μας εφοδιάζουν με ένα κουπόνι (ηλεκτρονικά διόδια), ενώ στα τρίτα διόδια (λίγο έξω από το Βελιγράδι) δίνεις το κουπόνι και σου υπολογίζει την τιμή ανάλογα με τα χιλιόμετρα του αυτοκινητοδρόμου που έχεις διανύσει (μέχρι Βελιγράδι είναι 730 Δηνάρια). Εδώ τρέχουμε κανονικά, πολλαπλές λωρίδες και  100-120 χλμ ακατέβατα…

 Ο Ε-75 τέμνει την σερβική πεδιάδα στη μέση και ο ήλιος στα αριστερά μας, υποδηλώνει ότι ήμαστε στη σωστή κατεύθυνση. Αναρίθμητα μοτέλ και μικρά εστιατόρια ξεπηδάνε στο διάβα μας. Γραφικά χωριουδάκια, άβαφα σπιτάκια με κεραμοσκεπή παντού (είναι φανερό ότι το επάγγελμα του ελαιοχρωματιστή δεν έχει μεγάλη πέραση σε τούτη τη χώρα). Αρμαθιές από κόκκινες πιπεριές λιάζονται στον ήλιο έξω από κάθε πόρτα, θημωνιές σε σχήμα καλύβας και ξανά χωράφια με καλαμπόκια και ενδιάμεσα κοπάδια από πρόβατα….Σταματάμε σε ένα σταθμό ΟΜV , φουλάρισμα βενζίνης, χαλάρωμα, καφεδάκι στα γρήγορα και ξανά στο δρόμο. Τούρκοι διερχόμενοι μετανάστες παντού, αυτοκίνητα με γερμανικές και αυστριακές πινακίδες και γυναίκες με σκουρόχρωμες μαντίλες στο κεφάλι.

Αφήσαμε γρήγορα πίσω μας τη Jagodina και το Lapovo ενώ οι πινακίδες μας ενημερώνουν ότι πλησιάζουμε στο Βελιγράδι, πρώτο σταθμό του ταξιδιού μας. Αργά το απόγευμα μπαίνουμε στη Λευκή Πόλη (αυτό σημαίνει Βελιγράδι στα Σέρβικα), μεγάλες οδικές αρτηρίες αλλά η σήμανση προβληματική λόγω του κυριλλικού αλφαβήτου. Και δω μπλοκ εργατικών κατοικιών πλαισιώνουν τους δρόμους μόνο που υπάρχει (τουλάχιστον στα προάστια) υπάρχει κάμποσο πράσινο. Άβαφα και μισοτελειωμένα κτήρια συμπληρώνουν το ντεκόρ. Σίγουρα σε αυτή τη χώρα πιστεύουν ότι χτίζοντας έναν τοίχο με τούβλα έχεις ξεμπερδέψει με την θέμα οίκηση. 

Μετά από άσκοπες γύρες στο κέντρο της πόλης, σε στενά δρομάκια γεμάτα έξυπνα γράφιτι,  βρίσκουμε το δρόμο για το ξενοδοχείο Srbije, ακριβώς επάνω στη Λεωφόρο Ustanička . Το δωμάτιο τίποτα το τρομερό, απλό, λιτό και καθαρό. Ευτυχώς όμως είμαστε στον 14^ο όροφο και έχουμε καταπληκτική θέα.

 Ντουζάκι και δρόμο. Πρώτη στάση στη ρεσεψιόν για να λάβουμε κάποιες βασικές πληροφορίες για την πόλη, κανένα τουριστικό χάρτη και φυσικά τις ταυτότητές μας. Αμ, δε….Δώσαμε στην αρχή τις αστυνομικές μας ταυτότητες αλλά δεν μας τις επιστρέφουν διότι σύμφωνα με την Σερβική νομοθεσία τα ταξιδιωτικά έγγραφα των τουριστών παραμένουν στη ρεσεψιόν του ξενοδοχείου μέχρι την ημέρα της αναχώρησης. «Και άμα μας σταματήσουν αστυνομικοί στο δρόμο? » ρωτώ ο αδαής  την κοπέλα στη ρεσεψιόν… - Αααα, μην ανησυχείτε καθόλου, θα τους δώσετε την Κάρτα του ξενοδοχείου μας (και μου χώνει μια κάρτα στο χέρι), για να μας τηλεφωνήσει η αστυνομία και να τους επαληθεύσουμε τα στοιχεία σας !!!! 

θέλω να της πω ότι το Σερβικό σύστημα ασφαλείας είναι μια ηλιθιότητα και μισή, αλλά έχει ένα τόσο αθώο προσωπάκι που δε μου πάει η καρδιά να πω τίποτα, δείχνω χαρακτήρα και το προσπερνώ….Πάμε στο πάρκιγκ να πάρουμε το αμάξι και έρχεται ο τύπος που κάνει κουμάντο εκεί και μας ζητάει κάτι…δεν μιλάει αγγλικά αλλά καταλαβαίνω ότι θέλει να δει την Κάρτα, ότι δηλαδή είμαστε πελάτες του ξενοδοχείου, του την δείχνω και μας αφήνει να φύγουμε (με το αμάξι)..…Ρε που μπλέξαμε με δαύτους….

Κατευθείαν γραμμή για το Φρούριο του Βελιγραδίου [σέρβικα Beogradska tvrđava) και το Πάρκο Kalemegdan. Η λέξη Kalemegdan προέρχεται από τη σύνθεση 2 τουρκικών λέξεων, της λέξης "Kale" (φρούριο) και meydan (πεδίο μάχης)], μπας και προλάβουμε το ηλιοβασίλεμα….

Ο δρόμος για το Φρούριο είναι σχετικά εύκολος, και γρήγορα έχουμε παρκάρει έξω την Πύλη Zindan (η λέξη Zindan προέρχεται από την περσική λέξη زندان, zindân= φυλακή, και ειδικότερα υπόγεια κελιά, μπουντρούμι ) καθώς μέχρι τον 18^ο αιώνα οι Οθωμανοί κατακτητές χρησιμοποιούσαν το χώρο κάτω από τους 2 πύργους της πύλης, ως υπόγεια κελιά. Δρασκελίζουμε τη γέφυρα και περνώντας τα τείχη μπαίνουμε στον εσωτερικό περίβολο του φρουρίου. Στα δεξιά μας βρίσκεται  η Εκκλησία των Ρόδων ( Ružica).  Στο ίδιο σημείο υπήρχε μια εκκλησία με το ίδιο όνομα από την εποχή του Stefan Lazarević, αλλά καταστράφηκε από τους Οθωμανούς το 1521. 

Η σημερινή εκκλησία αποτέλεσε κατά τον 18^ο αιώνα, πυριτιδαποθήκη, και κατά τα έτη 1867 – 1869 διετέλεσε στρατιωτική εκκλησία.. Υπέστη σημαντικές φθορές κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και ανακαινίσθηκε το 1925. Μάλιστα ο διάκοσμος της φέρει την υπογραφή του φημισμένου Ρώσου ζωγράφου Andrej Bicenko και των τοπικών αγιογράφων Kosta Todorović και Rafailo Momčilović. Προσωπικά δεν γνωρίζω τους κυρίους αλλά για να τους παινεύουν τόσο οι ντόπιοι και να τους αναγράφουν στη σχετική ενημερωτική πινακίδα, μάλλον θα ήταν καλοί στη δουλειά τους !!!!!

Το Φρούριο είναι χτισμένο στην κορυφή ενός βραχώδους υψώματος (125,5 μ) ακριβώς στη συμβολή των 2 μεγάλων ποταμών της Σερβίας, του Δούναβη και του Σάβα, και προσφέρει στο επισκέπτη τη δυνατότητα να έχει μια πανοραμική άποψη της πόλης. Ακριβώς κατάφατσα από το Φρούριο, και στη μέση του Δούναβη προβάλει το Νησί του Μεγάλου Πολέμου (Veliko Ratno Ostrvo) ενώ από δω πάνω μπορείς να θαυμάσεις (στα δεξιά σου) σε μεγάλο βάθος τόσο την σερβική πεδιάδα που ξεχύνεται στην ανατολική όχθη του Δούναβη, όσο και (στα αριστερά σου) την απέναντι όχθη του ποταμού Σάβα, δηλαδή το Νέο Βελιγράδι, ή αλλιώς Ζέμουν καθώς και το νέο απόκτημα (εγκαίνια 01.01.2012) του Βελιγραδίου, την 923 μέτρων φουτουριστική Γέφυρα Ada (με 6 λωρίδες κυκλοφορίας οχημάτων, 2 λωρίδες πεζοδρόμων) που ίπταται σε ύψος 200 μέτρων επάνω από τον ποταμό Σάβα και συνδέει το Παλαιό με το Νέο τμήμα της πόλης.Δυστυχώς, ο ήλιος έχει δύσει πια οπότε οι φωτογραφίες μου είναι για το ανάθεμα….Τριγυρίζω λίγο ανάμεσα στα περήφανα τείχη και θαυμάζω τα 2 ποτάμια της πόλης (Δούναβη και Σάβα) που ρέουν γαλήνια στα πόδια του Φρουρίου. Το θέαμα είναι μοναδικό. Η πόλη ανάβει τα φώτα της και στο βάθος οι βαρυφορτωμένες φορτηγίδες παρακάμπτουν μέσα στο ημίφως το  Νησί του Μεγάλου Πολέμου και συνεχίζουν το ταξίδι τους προς το Νότο. 

Φεύγουμε για να περάσουμε το Σάβα και να βρεθούμε στο Νέο Βελιγράδι και ποιο συγκεκριμένα στο Πάρκο Ušće, να πάρουμε μια γεύση από το τοπικό ετήσιο Φεστιβάλ Μπύρας (Beogradski festival piva). Το Φεστιβάλ αυτό είναι το μεγαλύτερο της πόλης και κάθε χρόνο συγκεντρώνει διαρκώς μεγαλύτερο αριθμό επισκεπτών. Αρχικά (2003) ξεκίνησε να διεξάγεται ετησίως στο Πάρκο Kalemegdan, στο Φρούριο του Βελιγραδίου, αλλά ένα τραγικό περιστατικό το 2007, όπου ένας μεθυσμένος επισκέπτης του Φεστιβάλ βρέθηκε νεκρός στο κλουβί με τις αρκούδες στον παρακείμενο Ζωολογικό Κήπο της πόλης (!!!!!) οδήγησε τις Αρχές στην απόφαση να αλλάξουν τον τόπο διεξαγωγής του Φεστιβάλ. 

Έτσι το Φεστιβάλ μεταφέρθηκε στις εγκαταστάσεις του Πάρκου Ušće και αυξήθηκε η αστυνόμευση του χώρου. Τριγύρω από τον περιφραγμένο χώρο του Φεστιβάλ, υπάρχουν δεκάδες ελεύθεροι χώροι παρκαρίσματος και ο κόσμος σπεύδει μαζικά. Απόψε (18/8) παίζουν Love Hunters, Crvena Jabuka, Siddharta, Sunshine, Orthodox Celts, Kiril Džajkovski, και Pete Tong…. Δεν ξέρω κανένα από τα σχήματα αυτά αλλά οι ντόπιοι γουστάρουν τρελά…υπάρχει μεγάλο κέφι και οι μπύρες ρέουν σαν ποτάμι…..Στην είσοδο γίνεται ένας βαλκανικού τύπου (-έχεις τίποτα επάνω σου ? -ΟΧΙ…. -Καλό παιδί φαίνεσαι, πέρνα) σωματικός έλεγχος για όπλα και εκρηκτικά (σιγά μην κουβαλήσουμε και κανένα μπαζούκας)…..Δεξιά και αριστερά από τις εισόδους επί της Λεωφόρου Νikole Tesle υπάρχουν χημικές τουαλέτες οι οποίες έχουν βουλιάξει από κόσμο με αποτέλεσμα πολύς κόσμος να «ξελαφρώνει» στα σκοτεινά σημεία του φράκτη (!!!!)…..Balkan rules…..

Μέσα στο χώρο της εκδήλωσης χάνει η μάνα το παιδί και το παιδί τη μάνα….Πολλαπλές μουσικές σκηνές, ροκ, έντεχνο, rave για κάθε γούστο και κάθε ηλικία. Φυσικά ούτε σκέψη για να πλησιάσεις περισσότερο, το κοινό είναι τεράστιο και όλοι παρακολουθούν τα διάφορα χάπενινγκ από τις γιγαντοοθόνες. Η αλήθεια είναι ότι στην Ελλάδα σε παρόμοια φεστιβάλ με τόσο αλκοόλ, γίνονται καφρίλες, φασαρίες χωρίς λόγο και βλαχομαγκιές αλλά εδώ επικρατεί αξιοπρόσεκτη ηρεμία τηρουμένων των συνθηκών και των περιστάσεων. Πιο πέρα οι υπαίθριες μπυραρίες (ντόπιες και ξένες) να μην προλαβαίνουν να γεμίζουν τα ποτήρια του κοινού. 

Ακριβώς μπροστά από τις μπυραρίες ο «παιδότοπος» (FUN ZONE), μια τεράστια πλατεία που έχει μετατραπεί σε luna park. Το θέαμα είναι σουρεαλιστικό, νεαρά Σερβάκια ξεφαντώνουν με την ψυχή τους με αμερικόφερτη μουσική στη διαπασών, λίγες εκατοντάδες μέτρα από το κτήριο-έδρα του Σοσιαλιστικού Κόμματος που κατέστρεψαν συθέλεμα οι Νατοϊκές  βόμβες το 1999. !!! Ο κόσμος (θέλει να) ξεχνάει, η ζωή (πρέπει να) συνεχίζεται…..βέβαια εάν αναφέρεις τη λέξη Κόσσοβο, όλοι σκύβουν το κεφάλι και βρίζουν τις ΗΠΑ.

Τεράστιες φωτεινές διαφημιστικές πινακίδες παντού επιβεβαιώνουν την πανταχού παρούσα κυριαρχία του άκρατου καπιταλισμού. Τα σοσιαλιστικά ιδεώδη του Στρατάρχη Τίτο φαντάζουν τόσο μακρινά και απόκοσμα, καταχωνιασμένα στα χρονοντούλαπα της ιστορίας.

Ακόμη πιο δεξιά, τα φαγάδικα (FOOD ZONE), πάγκοι ξεχειλισμένοι από μπιφτέκια και λουκάνικα γιγαντιαίων διαστάσεων, τοπικά εδέσματα με βάση την πάπρικα και τα κρεμμύδια, σάλτσες γλυκιές και καυτερές, λαχταριστά χοιρομέρια, μπαχαρικά και λαχανικά κάθε είδους και γεύσεως, μουστάρδες και μαγιονέζες, σαλάτες κάθε είδους και μεγέθους, στοίβες με αραβικές πίτες και τουρσιά, μα πάρα πολλά τουρσιά….

Η βραδιά τελειώνει για μένα κάπου εδώ, πρέπει να φύγω γιατί αύριο θέλω να προλάβω να δω το κέντρο του Βελιγραδίου… Βγαίνω από το χώρο του Φεστιβάλ, νεαροί μεθυσμένοι ξερνάν τα σωθικά τους στις γωνίες, κοριτσάκια τρικλίζουν, άλλοι τραγουδάνε, άλλοι κλαίνε, άλλοι γελάνε...

Στους τριγύρω δρόμους, υπαίθριοι μικροπωλητές πωλούν χαϊμαλιά και σουβενίρ του Φεστιβάλ, μπλουζάκια με αστείες φατσούλες, σερβικές σημαιούλες, καρφιτσούλες με το πρόσωπο του κομμουνιστή Τίτο (αρχηγού των Παρτιζάνων) και του φιλοβασιλικού «θείου Ντράζα», (Ντράζα Μιχαήλοβιτς - Draža Mihailović), ηγέτη των Τσέτνικ (Chetnik), αναψυκτικά και φθηνότερες μπύρες, βαριεστημένοι σεκιουριτάδες που περιμένουν να λήξει το πανηγύρι να πάνε σπίτι τους, έφιπποι αστυνομικοί που βολτάρουν νωχελικά, βεγγαλικά στον αέρα, αγάπη, αλκοόλ, ξενοιασιά, φωνές που αναμειγνύονται με το βουητό του Δούναβη και ηχούν στα αυτιά μου σαν παλιό σέρβικο μοιρολόι…..Περνάω μπροστά από το κατάφωτο Ušće Μall. Νεαρά ζευγαράκια περιμένουν υπομονετικά στη στάση των λεωφορείων. Οι Σέρβοι φαίνονταν να κάθονται αμέριμνοι, ήσυχοι και χαμογελαστοί λες και καμία έννοια δεν ταλανίζει το μυαλό τους. Σλάβικη στωικότητα και βαλκανική ανεμελιά….Αύριο είναι μια καινούργια μέρα και σίγουρα θα είναι καλύτερη….