Sremski Karlovci, η ορθόδοξη κοιτίδα της Σερβίας

Street which leads to the main Square

Αφήνουμε πίσω μας το κοσμοπολίτικο και δαιδαλώδες Βελιγράδι και ξεχυνόμαστε προς Βορράν, στην αχανή, κατάσπαρτη πεδιάδα της Βοιβοντίνα που λαμπυρίζει κάτω από τον Αυγουστιάτικο ήλιο. Περίπου στα 8 χιλιόμετρα νοτίως του Novi Sad, στη δυτική όχθη του Δούναβη και στους πρόποδες του σερβικού ΅Αγίου Όρους΅ (Fruška gora), ανάμεσα σε αναρίθμητους πλατύφυλλους αμπελώνες, σταματάμε στην ειδυλλιακή πόλη του Sremski Karlovci (8.722 κάτοικοι το 2011) ...

Street in Sremski Karlovci

Εδώ ο χρόνος μοιάζει να έχει σταματήσει και η Ιστορία είναι παρούσα σε κάθε βήμα. Μια ολιγόωρη στάση επιβάλλεται για κάθε ταξιδιώτη που σέβεται τον εαυτό του. Από τα τέλη του 12ου αιώνα η περιοχή αποικίστηκε από νότια σλαβικά φύλα. 
Το Sremski Karlovci παρέμεινε υποτελές στους Ούγγρους μέχρι το 1521 όταν οι Οθωμανοί, με αρχηγό τους τον Bali Beg κατέκτησαν την πόλη και διατήρησαν την κατοχή της για τα επόμενα 170 χρόνια. Η πρώτη επίσημη αναφορά στο όνομα Karlovci, χρονολογείται από την εποχή της Τουρκοκρατίας.
Σε τούτη λοιπόν την ταπεινή (τότε) κωμόπολη, στις 26 Ιανουαρίου 1699, ο Πρίγκηπας Ευγένιος της Σαβοίας , για λογαριασμό του Οίκου των Αψβούργων, υπέγραψε μετά από διαπραγματεύσεις [μεταξύ της “Iερής Συμμαχίας” Αυστρία, Πρωσία, Βενετία (με τη μεσολάβηση Άγγλων και Ολλανδών) και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας] που κράτησαν 72 ολόκληρες ημέρες, την ομώνυμη Συνθήκη Ειρήνης με τους Οθωμανούς, με την οποία δόθηκε

Local shopping center

τέλος στο Μεγάλο Πόλεμο της Βιέννης [Great Viennese War (1683-1699)]. Με τη συνθήκη αυτή, η περιοχή περιήλθε στην Αυστροουγγρική σφαίρα επιρροής.
Λίγο νωρίτερα βέβαια, στα πεδία των μαχών, τα αυτοκρατορικά Αυστριακά στρατεύματα είχαν κατανικήσει και υποχρεώσει τους Οθωμανούς σε βαρύτατη ήττα και στρατηγική αναδίπλωση, θέτοντας οριστικά και αμετάκλητα τέλος στις φιλοδοξίες των τελευταίων για περαιτέρω εξάπλωσή τους στην Κεντρική Ευρώπη. Μάλιστα, σήμερα όποιος διαθέτει τον απαιτούμενο ζήλο και χρόνο, μπορεί να επισκεφθεί το φραγκισκανικό Παρεκκλήσι της Ειρήνης στην είσοδο της πόλης, όπου και υπεγράφη η σχετική Συνθήκη.
Πολύ αργότερα, με τη λήξη του Α Παγκοσμίου πολέμου, η πόλη συμπεριλήφθηκε στο Βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβάκων, ενώ για το διάστημα του επόμενου παγκόσμιου πολέμου προσαρτήστηκε βιαίως στο βραχύβιο αυτοαποκαλούμενο ανεξάρτητο κρατίδιο των Κροατών μέχρι τον Οκτώβρη του 1994 όταν και απελευθερώθηκε από τους Παρτιζάνους και έγινε κομμάτι της πάλαι ποτέ ενωμένης Γιουγκοσλαβίας, μέχρι το 1991, όταν έγινε ,τελικά και επισήμως, τμήμα της νέας Σερβικής Δημοκρατίας.

Branka Radicevica Square
(Main Square)

Παραδόξως, παρκάρουμε σχετικά κεντρικά, καθώς χωρίς δυσκολία βρήκαμε πολλές κενές θέσεις για πάρκιγκ ακριβώς δίπλα στην Κεντρική Πλατεία. Καρδιά της πόλης είναι αυτή ακριβώς η μακρόστενη πλατεία, η Branka Radicevica (σ.σ φέρει το όνομα του εθνικού ποιητή και κύριου εκφραστή της σύγχρονης σερβικής λυρικής ποίησης, Branko Radičević, ο οποίος σπούδαζε - το 1836- και έγραψε το μεγαλύτερο μέρος του έργου του σε αυτή την πόλη), στη οποία βρίσκονται και τα σημαντικότερα αξιοθέατα που έχει να επιδείξει τούτος ο τόπος.

City Hall

Η πιο σημαντική ιστορική περίοδος της πόλης υπήρξε ο 18ος αιώνας, όταν αποτέλεσε το πολιτικό και πολιτιστικό λίκνο των  όλων των Σερβικών πληθυσμών που ζούσαν βορειότερα από από τους ποταμούς Σάβα και Δούναβη.

Sremski Karlovci City Hall 

Ξεκινάμε φουριόζικα την περιπλάνησή μας από το λαμπερό, Νεοκλασικού ρυθμού, Δημαρχείο του Sremski Karlovci, που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και χτίστηκε μεταξύ 1808 και 1811. Μάλιστα επάνω από το ανθοστόλιστο μπαλκόνι του βρίσκεται και o αυθεντικός θυρεός του Sremski Karlovci. Σ'ένα αρχικό στάδιο, το κτίριο χρησιμοποιήθηκε ως στρατώνας , προς βοήθειαν του γειτονικού Φρουρίου Petrovaradin (σ.σ. που βρίσκεται ακριβώς έξω από το Novi Sad), ενώ αργότερα μετατράπηκε σε στρατιωτικό διοικητήριο.
Αναμφίβολα, το πιο σημαντικό ιστορικό γεγονός που συνέβη ποτέ σε τούτο το κτίριο ήταν η ανακήρυξη της Σερβικής Βοιβοντίνα (με την ενοποίηση των περιφερειών του Srem, Banat, Baranja και Bačka) από τον Josif Rajacic το Μάιο του 1848, γεγονός ευρύτερα γνωστό στη Σερβία ως η "Συνέλευση του Μάη". Εδώ λοιπόν οργανώθηκε η προσωρινή κυβέρνηση της Σερβικής Βοιβοντίνα και ονομάστηκε "Το Πρώτο Εθνικό Συμβούλιο". Η πρώτη πρωτεύουσα της Σερβικής Βοιβοντίνα υπήρξε το Sremski Karlovci και το Δημαρχείο του, αποτέλεσε την έδρα της Κυβέρνησής της. Την ίδια μάλιστα περίοδο, αποδόθηκε στην τοπική Ορθόδοξη Μητρόπολη ο τίτλος του Πατριαρχείου και έτσι δημιουργήθηκε το Πατριαρχείο του Karlovci, το οποίο διατηρήθηκε μέχρι το 1920 οπότε και ενοποιήθηκε με τη Μητροπολιτεία του Βελιγραδίου για να δημιουργηθεί το σημερινό Πατριαρχείο της Σερβίας. 
Σήμερα, το κτίριο στεγάζει τις δημοτικές και διοικητικές αρχές της περιοχής καθώς και το τον τοπικό Αστυνομικό Σταθμό. Ακριβώς δίπλα, στο γωνιακό μαγαζάκι βρίσκεται το τοπικό γραφείο πληροφόρησης των τουριστών, όπου το αγγλόφωνο προσωπικό μας έδωσε ενδιαφέρουσες πληροφορίες και ενημερωτικό υλικό για την ευρύτερη περιοχή.
Πέρα όμως από τους καθαρά ιστορικούς λόγους, η πόλη αυτή υπέχει ξεχωριστή θέση στην ιστορία του Σερβικού έθνους, όπως ελέχθη, και για πολιτιστικούς και θρησκευτικούς λόγους.
Λίγο πιο πέρα λοιπόν από το δημαρχείο, και πάντα επάνω στην κεντρική πλατεία, στέκει αγέρωχο, στεφανωμένο με καταπράσινους κήπους, το παλιό Σερβικό Πατριαρχείο, σημερινή έδρα της Επισκοπής του Σρέμ. Χτισμένο μεταξύ 1892 και 1895, σε σχέδια του φημισμένου Σέρβου αρχιτέκτονα Vladimir Nikolic, στο σημείο όπου προυπήρχε το παλαιό "Σπίτι του Πασά", το νέο κτήριο αποτέλεσε την πρώτη επίσημη κατοικία του προκαθήμενου της Σερβικής Εκκλησίας, καθώς ταυτόχρονα σημειώθηκε η μεταφορά της Αρχιεπισκοπής από το Pec στο Sremski Karlovci.Στις μέρες μας, εδώ βρίσκεται η μόνιμη έδρα του Επισκόπου του Srem καθώς και η

The Patriarchate Court

καλοκαιρινή κατοικία του Σέρβου Πατριάρχη. Ευρισκόμενη στον (κατά συντριπτική πλειοψηφία σερβοκρατούμενο) νότο της γεωγραφικής περιφέρειας που φέρει την ονομασία Βοιβοντίνα, η ιστορική αυτή πόλη υπήρξε το εφαλτήριο για την εθνική αναγέννηση των σερβικών γραμμάτων και της ορθόδοξης σερβικής εκκλησίας.
Και τα 16 ορθόδοξα μοναστήρια της ευρύτερης περιοχής επιβεβαιώνουν το γεγονός αυτό.
Βέβαια δε λείπουν και οι καθολικές εκκλησίες, για να υπογραμμίζουν την μακραίωνη και αδιασάλευτη συνύπαρξη των δύο σημαντικότερων χριστιανικών ρευμάτων στην περιοχή αυτή. Συνύπαρξη μεν, αλλά σχεδόν κρυμμένος από την κοινή θέα, βρίσκεται επάνω στην κεντρική πλατεία ο ρωμαιοκαθολικός ναός της Αγίας Τριάδας...

The Orthodox Cathedral
of St. Nicholas

Αντιθέτως, παραδίπλα του, ο επιβλητικός, κατάλευκος, μπαρόκ ρυθμού, Ορθόδοξος Καθεδρικός του Αγίου Νικολάου (1758 - 1762)με τα δύο απαστράπτοντα και μεγαλόπρεπα καμπαναριά του, διαφεντεύει ολόκληρο το νότιο μέρος της κεντρικής πλατείας. Χτισμένος το 1762, στο σημείο όπου προυπήρχε μια μικρότερη εκκλησία αφιερωμένη και αυτή στον Άγιο Νικόλαο, η εκκλησία έλαβε τη σημερινή της μορφή μετά την τελευταία ανακαίνισή της κατά το 1910. Στο εσωτερικό του, ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει τον περίτεχνο διάκοσμο και τις θαυμάσιες εικονογραφίες καθώς και να προσκυνήσει τα λείψανα του Αγίου Αρσενίου του Sremac, ο οποίος υπήρξε ο δεύτερος αρχιεπίσκοπος της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Gymnasium

Δεξιότερα από τις δύο εκκλησίες, βρίσκεται το ξακουστό "Γυμνάσιο" (Gymnasium) του Karlovci (Karlovačka gimnazija/Карловачка гимназија )το οποίο ιδρύθηκε το 1791 και αποτελεί το παλαιότερο δευτεροβάθμιο σχολικό ίδρυμα μέσης εκπαίδευσης σε ολόκληρη τη Σερβία. 

Cafe in the Central Square

Μην ξεχνάμε ότι, όπως και στην υπόδουλη Ελλάδα, παρομοίως και στην τουρκοκρατούμενη Σερβία, η διατήρηση της εθνικής γλώσσας και γραμμάτων είχε περιέλθει στα χέρια της Εκκλησίας και οι σπουδές ήταν δύσκολες και φυσικά προνόμιο μόνο των λιγοστών εύπορων.

Vuk Stefanović Karadžić  monument

Προκειμένου λοιπόν να δοθεί ώθηση στη χειμάζουσα Σερβική γλώσσα, οι Σέρβοι ιεράρχες ζήτησαν από τους Αυστριακούς να τους επιτρέψουν να ανοίξουν σχολές στο Sremski Karlovci. Παρά την αρχική δυσπιστία των Αυστριακών, ο Μητροπολίτης Mojsije Petrovic (1728) πέτυχε να ανοίξει ένα μικρό σχολείο με δάσκαλο τον φημισμένο Ρώσο Maksim Suvorov, ως καθηγητή. Τελικά, με την άνοδο του Λεοπόλδου Β' στον Αυστριακό θρόνο, και την φιλική προς τους Σέρβους διάθεση του νέου μονάρχη, ο Μητροπολίτης Stefan Stratimirovic κατόρθωσε να αποσπάσει την άδεια για την ίδρυση ενός Γυμνασίου στο Sremski Karlovci. Έτσι την 1η Δεκεμβρίου 1792, στο οίκημα ενός παλαιού Λατινικού σχολείου, ξεκίνησαν τα μαθήματα του Σερβικού Γυμνασίου. Με τον καιρό, οι πιστοί συγκέντρωσαν με διαδοχικούς εράνους μάζεψαν το αστρονομικό για την εποχή ποσό των 325.000 κορώνων και χτίστηκε το νέο κτίριο του ιδρύματος, το οποίο διασώζεται μεχρι τις μέρες

The Patriarchate Court

μας. Τα σχέδια του νέου κτιρίου έγιναν από τον ξακουστό Ούγγρο αρχιτέκτονα Gyula Partos, ο οποίος επέλεξε για την πρόσοψη του κτιρίου το γαλάζιο και κίτρινο χρώμα, θέλοντας με τον τρόπο αυτό να μείνει προσηλωμένος στη μεσαιωνική εκκλησιαστική αρχιτεκτονική παράδοση των Σέρβων. Σήμερα η Βιβλιοθήκη του Γυμνασίου, που σημειωτέον ιδρύθηκε ταυτόχρονα με το εκπαιδευτικό ίδρυμα, είναι η αρχιαότερη στη χώρα, και διαθέτει περίπου 18.000 βιβλία.

Το συντριβάνι των ΅4 λεόντων΅ 

Πάντα στην Κεντρική Πλατεία και μπροστά από τις εκκλησίες, βρίσκουμε το συντριβάνι των ΅Τεσσάρων Λεόντων΅, λιτό αρχιτεκτονικό δημιούργημα από το μακρινό 1799, που χτίστηκε επ¨ευκαιρία του εορτασμού της ολοκλήρωσης της πρώτης σύγχρονης εγκατάστασης παροχής ύδατος στην πόλη υπό την επίβλεψη του στρατιωτικού μηχανικού Vanger. Μάλιστα, στην αρχή το συντριβάνι είχε χτιστεί πιο κοντά στο κτήριο του Δημαρχείου, και έπειτα μεταφέρθηκε από την αρχική του θέση για τις ανάγκες της διάνοιξης του δρόμου προς το Strazilovo...........Σύμφωνα δε με το τοπικό μύθο, όποιος άγαμος πιεί νερό από το συντριβάνι αυτό, θα επιστρέψει λίαν συντόμως εδώ, και μάλιστα παντρεμένος !!!

Η πόλη όμως, εκτός από τα μνημεία της, φημίζεται και για τα κρασιά της και μια επίσκεψη στα τοπικά οινοποιεία και αποστακτήρια είναι μια από τις ανεκτίμητες απολαύσεις που μπορεί να χαρίσει ο οινολάτρης επισκέπτης, στον εαυτό του. Υπάρχουν γύρω στα 30 κελάρια, όπου το καθένα αντιπροσωπεύει και μια διαφορετική οικογενειακή επιχείρηση της πόλης, και σχεδόν όλα βρίσκονται στα υπόγεια των σπιτιών. Τεράστια ξύλινα βαρέλια με ευανάγνωστες κυριλλικές επιγραφές, ΅Ερυθρός Οίνος΅, “Riesling” και “Bermet“ σε προσκαλούν για τα περαιτέρω.
Μάλιστα στα τέλη κάθε Σεπτέμβρη διοργανώνεται και το τοπικό φεστιβάλ οίνου, το “Grožđenbal“, το οποίο φυσικά συμπίπτει με το τέλος του τρύγου και το κρασί ρέει άφθονο παντού. 
Εκκκρεμότητες για την επόμενη επίσκεψή μας :

National Church Funds (Sremski Karlovci)

Patriarch Vrankovic mural in Bogoslovija

Δυστυχώς ό χρόνος μας είναι πολύ περιορισμένος κι έτσι δεν προλάβαμε να επισκεφτούμε τα υπόλοιπα εμβληματικά κτήρια της πόλης, όπως το Εθνικό Εκκλησιαστικό Κληροδότημα (1899) όπου στεγάζει από το 1964 τη νέα Θεολογική Σχολή (Bogoslovija), το Stefaneum (1903) και το Ilion Palace ή αλλιώς Παλάτι του Βαρώνου Rajacic (κτίσμα από το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα, 1848) που έλαβε την σημερινή του όψη μετά την αναπαλαίωση του 1920 και σήμερα στεγάζει το Μουσείο της πόλης του Sremski Karlovci, με αρχαιολογικά εκθέματα από την ευρύτερη περιοχή στο ισόγειο όροφό του, ποικίλες εκθέσεις με θέματα σχετικά με το Γυμνάσιο του Sremski Karlovci στον πρώτο όροφο καθώς και εθνολογική συλλογή και ζωγραφικούς πίνακες του γνωστού Σέρβου ζωγράφου Milić από το Macva, στο δεύτερο όροφο.
Όπως επίσης δεν προλάβαμε να επισκεφτούμε και τις 2 άλλες σημαντικές Ορθόδοξες εκκλησίες της πόλης: την Πάνω Εκκλησία (1746), αφιερωμένη στην Παναγία και την Κάτω Εκκλησία(1719),αφιερωμένη στους Απόστολους Παύλο και Πέτρο.