Οδοιπορικό στη ξεχασμένη Καρατζόβα

Οι κορυφές της Τζένας στο δυτικό άκρο της Αλμωπίας

Όπου και να πας, όπου και γυρίσεις το μάτι σου πρασινάδα μέχρι τους πρόποδες των βουνών. Κάτω από τον καλοκαιρινό ήλιο το πυρωμένο τοπίο του κάμπου της Καρατζόβας λαμπυρίζει ανάμεσα στα βουνά. Ανατολικά το Πάικο, σύνορο με το Νομό Κιλκίς, βόρεια το Πίνοβο να κρύβει στις κορφές του το σύνορο με την ΠΓΔΜ, δυτικά στέκει μεγαλόπρεπα ο ορεινός όγκος της Τζένας με τα γυμνά ριζά και τις απόκρημνες πλαγιές, νοτιοδυτικά και στο βάθος το Καιμακτσαλάν ενώ στο νότο μόλις που διακρίνονται τα σπίτια της Αριδαίας και πιο πίσω η μοναδική ομαλή δίοδος στο οροπέδιο της Αλμωπίας από όπου περνάει και οι οδικές αρτηρίες προς Έδεσσα και Σκύδρα.....

Ο ήλιος χάνεται πίσω από το Πίνοβο

Σπίτια νεόκτιστα (ας είναι καλά ο σεισμός της δεκαετίας του 90) με λουλουδιασμένες αυλές αλλά χωρίς συγκεκριμένο αρχιτεκτονικό στυλ που προσπαθούν να συνταιριάξουν το κιτς του παροδικού νεοπλουτισμού με την τσιμεντολάγνα υπερβολή των τοπικών "εργολαβίσκων".....Μικρά και μεγαλύτερα χωριά με πληθυσμιακό αχταρμά που αντανακλά το παρελθόν της περιοχής, την κυνικότητα της Συνθήκης της Λωζάνης και την θέληση του κόσμου να ζήσει και ριζώσει στη νέα πατρίδα. 

Η σημερινή Αλμωπία είναι μια μάλλον φτωχική γωνιά της Ελλάδας, ξεχασμένη από τους πάντες, με την οποία τα ΜΜΕ σπανίως ασχολούνται διεξοδικά. Χωριά που φιλοξενούσανε μεγάλους και συμπαγείς μουσουλμανικούς πληθυσμούς και που μετά την Ανταλλαγή των πληθυσμών του 1922 πήραν τον δρόμο της προσφυγιάς για τη νέα τους πατρίδα στα βάθη της Ανατολίας ενώ στη θέση τους ήρθαν, ρακένδυτοι και πεινασμένοι οι κυνηγημένοι (και όχι "συνωστισμένοι" που τους θεωρεί η Ρεπούση) από τις τσέτες του Κεμάλ, χριστιανικοί πληθυσμοί του Πόντου και της Μικράς Ασίας. Χωριά ολάκερα άλλαξαν ιδιοκτήτες και κατοίκους σε μια νύχτα....Άλλα χωριά, τα λεγόμενα "ντόπικα", όπως π.χ. η Ίδα (Στράιτσα κατά το τοπικό ιδίωμα), με κατά βάση σλαβόφωνους χριστιανικούς πληθυσμούς, βρέθηκαν να μοιράζονται βουβά και αμήχανα, τον κοινό κάμπο με τους νέους γείτονες....

Ο κάμπος της Καρατζόβας

Εδώ, η επί χρόνια συνύπαρξη υπήρξε αξιομνημόνευτα αρμονική, ατάραχη και χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα, εν αντιθέσει με άλλες περιοχές της χώρας... Λίγο το εύφορο του εδάφους, λίγο ο καλόβολος χαρακτήρας όλων των εμπλεκομένων πλευρών, λίγο η διακριτική αλλά έντονη παρουσία σημαντικών στρατιωτικών μονάδων στη ακριτική αυτή περιοχή, απέτρεψαν τις όποιες κακές σκέψεις εκατέρωθεν.

Ο Αλμωπαίος ποταμός

Κεφαλοχώρι της περιοχής και αδιαμφισβήτητη πρωτεύουσα της περιοχής η Αριδαία (ή πιο γνωστή παλαιότερα και ως Αρδέα, όπως μας θυμίζουν κάποιες ξεχασμένες παλιές πινακίδες σαν και αυτή στον ερειπωμένο πια πρώην σιδηροδρομικό σταθμό της). Και Σούμποτσκο θα ακούσεις να την ονομάζει κανένας ηλικιωμένος ντόπιος

στην αποστροφή του λόγου του... Κωμόπολη χτισμένη μέσα στον κάμπο, στη δυτική πλευρά του Αλμωπαίου ποταμού που κατεβάζει νερό από τα Λουτρά, χωρίς ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό χρώμα, χωρίς συγκλονιστικά μνημεία, που περνά ταχύτατα στη λήθη του περαστικού διαβάτη....Μεγάλοι σχετικά δρόμοι, επίπεδη έκταση, κάμποσα τετραγωνισμένα οικοδομικά μπλοκ που προσπαθούν να ενώσουν το ξεκάθαρα αγροτικό προφίλ του παρελθόντος της περιοχής με το σημερινό μεταμοντέρνο νεοελληνικό μπάχαλο που παλεύει να γίνει αστική περιοχή. Ξεχαρβαλωμένα τρακτέρ, με ανοιγμένα τα μισοσκουριασμένα εντόσθιά τους, χάσκουν στις άκρες των δρόμων για να θυμίζουν ότι κάποτε εδώ υπήρχε μεγάλος αγροτικός οργασμός. Παλαιομοδίτικα μαγαζάκια με λιτές επιγραφές, που βρίθουν από προιόντα κατάλληλα για την αγροτική ζώη, από σκούπες, ποτιστήρια, πολύχρωμα σιδερικά, ζωοτροφές, τσίγκινα μαγειρικά σκεύη, φυτοφάρματα, ανταλλακτικά αγροτικών μηχανημάτων. Παραδίπλα μοντέρνες καφετερίες με εκκωφαντικούς r&b ρυθμούς ,και παρέες με περίεργα κουρέματα, tribal tattoos και φυσικά ο καθένας με 1-2 smartphones στο χέρι , νεαρόκοσμος σε παπάκια  που να πάνε και να'ρχονται, και φυσικά φραπέδες παντού.

Καρατζοβίτικο ηλιοβασίλεμα

Σαν βγεις στο δρόμο προς τη Φούστανη, δηλαδή για  τα βορειοανατολικά χωριά της Αλμπωπίας, περνάς τη γέφυρα του Αλμωπαίου ποταμού και στα 5 χλμ συναντάς τον Εξαπλάτανο, χωριό που έχει να περηφανεύεται ότι εδώ έζησε τα παδικά του χρόνια ο γνωστός συγγραφέας Μενέλαος Λουντέμης, ασχέτως με το εαν το συγκεκριμένο οίκημα που σου υποδεικνύεται ως τόπος κατοικίας του, ελάχιστα απέχει πλέον από το να χαρακτηριστεί ως ετοιμόρροπος στάβλος. Μετά είναι η Μηλιά ( Karladova ), προσφυγικό χωριό, άχρωμο και άοσμο. Κατόπιν η Κωνσταντία, κι αυτή προσφυγικό χωριό. Μέχρι το 1925 ονομάζονταν Κωστελούπ, ενώ μέχρι το 1922 ήταν αμιγώς μουσουλμανικό χωριό με 2 τζαμιά (εκ των οποίων το ένα μετά το 1930 μετατράπηκε προσωρινά σε χριστιανικό ναό). Οι σημερινοί κάτοικοι του χωριού είναι κυρίως απόγονοι προσφύγων Ποντίων από την Κορόνιξα (σημερινό Arpali - Ardassa) της Αργυρούπολης, οι οποίοι γύρω στο 1840 κατευθύνθηκαν αρχικά στα Κοτύωρα (Ορντού) στα παράλια του Πόντου και αργότερα (1880) κατέφυγαν στην περιοχή του Αντάπαζαρ (ιδρύοντας τις 14 αμιγώς ελληνοποντιακές κοινότητες της Καρασού) για να αποφύγουν τον βίαιο εξισλαμισμό.

Ο Ναός του Αγίου Νεκταρίου στην Κωνσταντία

Η Κωνσταντία, χάρη στον μικρό αλλά εύφορο κάμπο της αναπτύχθηκε σημαντικά κατά τον μεσοπόλεμο και ο πληθυσμός της έφτασε τo 1940 τους 1144 κα­τοίκους. Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο πολλοί κάτοικοι της μετανάστευσαν στην μακρινή Αυστραλία και την Γερμανία αναζητώντας μια καλύτερη ζωή, ενώ η σταδιακή εγκατάλειψη της καπνοκαλλιέργειας οδήγησε και τις νεώτερες γενιές στα μεγάλα αστικά κέντρα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης με αποτέλεσμα κατά την απογραφή του 2011 να καταμετρηθούν μόνο 570 κάτοικοι.

Δραματική υπήρξε η συμμετοχή της Κωνσταντίας στα γεγονότα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας καθώς υπήρξε επίκεντρο έντονων αντιπαραθέσεων μεταξύ των αντιμαχομένων πλευρών κατά τον Εμφύλιο , που τελικώς οδήγησαν στην πυρπόληση του χωριού στις 10 Φεβρουαρίου του 1947.Ανατολικά του χωριού και σε υψόμετρο 700 μέτρων, επάνω στα υψώματα του Πάικου, βρίσκεται το γνωστό Αγίασμα των Αγίων Θεοδώρων που προσελκύει πλήθος πιστών.

Ο κάμπος και στο βάθος το χωριό Μηλιά

Πιο πάνω η Φούστανη, το πάλαι ποτέ κεφαλοχώρι της Άνω Αλμωπίας,  που διετέλεσε και έδρα στρατιωτικού αποσπάσματος μέχρι τα τέλη του Εμφυλίου, με το γραφικό της κέντρο που διασχίζεται από το κανάλι που κατεβάινει από το Πάικο και περιστοιχίζεται από τους αιωνόβιους πλάτανους. Ακόμη πιο ψηλά ο Αρχάγγελος (η Οσσιανή), το "ντόπικο" κεφαλοχώρι της βόρειας Καρατζόβας, ξακουστό για τα κεράσια, τις πατάτες του, αλλά και το παρακείμενο Μοναστήρι του Αργαγγέλου Μιχαήλ.