Kalinago Territory, Dominica

Εντάξει σήμερα, δε θα δούμε άλλα τροπικά δάση. Σήμερα το αυτοσχέδιο πρόγραμμά μου προβλέπει επαφή με την ζωντανή ιστορία του νησιού. Θα κινηθώ βορειοδυτικά, στην βραχώδη, ανεμοδαρμένη και λιγότερο αξιοποιημένη , τουριστικώς, ακτογραμμή του Ατλαντικού Ωκεανού.

To minibus αποτελεί τον ιδανικό τρόπο μετακίνησης στη Dominica. Όλοι οι επισκέπτες του νησιού που εκτός από την αρκετά τουριστικοποιημένη πρωτεύουσα (Roseau), θέλουν να εξερευνήσουν και την ενδοχώρα του νησιού αναγκάζονται εξαιτίας της ιδιορρυθμίας του τοπικού (ο θεός να το κάνει) οδικού δικτύου, να νοικιάσουν ένα βανάκι με ντόπιο οδηγό. Ετσι και μεις, ξεκινάμε τη μέρα μας κινούμενοι προς τη βορειανατολική πλευρά του νησιού, για να επισκεφθούμε την περιοχή των Αυτοχθόνων (Carib Territory ή Kalinagos Territory). 

Σύμφωνα με την μπροσούρα που διαβάζω, η περιοχή των Αυτοχθόνων έχει έκταση 3782,03 εκτάρια και εκτείνεται μεταξύ 2 χωριών, του Atkinson στο βορρά και του Κάστρου Μπρους (Castle Bruce) στο νότο. 

Στην ουσία αποτελεί ένα θύλακα (κατά τα πρότυπα των ινδιάνικών καταυλισμών στις ΗΠΑ) στον οποίο έχουν συγκεντρωθεί όλοι οι Αυτοχθονες (ή  τέλος πάντων όσοι επέζησαν από το λεπίδι των ευρωπαίων Εποίκων). Η τελευταία απόγραφή κάνει λόγω για 2208 άτομα. 

Για να γίνει κατανοητό στον επισκέπτη το τι ακριβώς έχει συμβεί σε τούτη τη γωνιά του πλανήτη, θα πρέπει να ανατρέξει στην αιματοβαμμένη ιστορία του πρόσφατου παρελθόντος.Η ιστορία αυτού του νησιού, δεν είναι τίποτα περισσότερο από απλή επανάληψη όλων όσων συνέβησαν με την άφιξη του λευκού ΅πολιτισμένου΅ανθρώπου στο δυτικό ημισφαίριο.

Όταν ο κυρ Χριστόφορος (ο Κολόμβος ντε), έσκασε μύτη στις τρεις Νοεμβρίου του σωτήριου έτους χίλια τετρακόσια ενενήντα τρία στις ακτές του νησιού δεν πολυσκοτίστηκε  για τα βαφτίσια της νέας Κτήσης του Ισπανικού Θρόνου. Τι μέρα έχουμε σήμερα ? Κυριακή....

Gommier canoe

ΟΚ, λοιπόν, ονομάζω ετούτο εδώ τον τόπο Κυριακή (Dominica σημαίνει Κυριακή στα Λατινικά) και καθώς δε του πολυγυάλισε στο μάτι το νησάκι, άνοιξε πανιά για άλλες περιοχές...Βέβαια, το νησί είχε ήδη όνομα πολύ πριν τα βαφτίσια του Κολόμβου."Wai‘tu kubuli” το λέγανε οι ιθαγενείς, αλλά φυσικά κανείς δεν μπήκε στον κόπο να τους ρωτήσει. Έτσι το εκτάσεως 289.8 τετραγωνικών μιλίων νησί παρέμεινε ανέπαφο για έναν ακόμη αιώνα από αυτή την πρώτη ευρωπαική "επίσκεψη" και οι ντόπιοι, βλακωδώς, πίστεψαν ότι ξεμπερδέψανε με τους ασπρουλιάρηδες. Αμ δε...

Αφού εποίκησαν όλα τα γειτονικά νησιά και ξεπάστρεψαν μέχρι ενός όλους τους ιθαγενείς, οι Ευρωπαίοι θυμήθηκαν ότι είχαν αφήσει κάτι εκκρεμότητες στη Ντομίνικα. Πρώτοι οι Γάλλοι, βούτηξαν ετσιθελικά το νησί, και όταν κουράστηκαν να σφάζουν τους ανυπότακτους ντόπιους, παρέδωσαν τα σκήπτρα στους Άγγλους οι οποίοι με ιδιαίτερο ζήλο συνέχισαν τον "εκπολιτιστικό" έργο των προκατόχων τους. 

Σε λίγο καιρό, οι ντόπιοι (τους οποίους ονόμαζαν Caribs οι Ευρωπαίοι κατακτητές, ασχέτως εαν οι ίδιοι οι ντόπιοι αυτοαποκαλούσαν ανέκαθεν το λαό τους Kalinago) πλήρωσαν ακριβά την αντίστασή τους στην ευρωπαική "εισβολή" και αποψιλώθηκαν αριθμητικά σε τόσο μεγάλο βαθμό που οι Ευρωπαίοι αναγκάστηκαν να εισάγουν τεράστιους αριθμούς νέων σκλάβων από την Αφρική με αποτέλεσμα σήμερα το 97% των κατοίκων του νησιού να είναι Αφροαμερικάνοι, απόγονοι εκείνων των μαύρων σκλάβων.

Όσο για τους εναπομείναντες απροσάρμοστους Kalinagos (Caribs), οι Άγγλοι τους μάντρωσαν δια νόμου (1903) στο βορειανατολικό, απομονωμένο, ορεινό και άγονο τμήμα του νησιού, σε μερικούς διάσπαρτους φτωχικούς οικισμούς κατά μήκος μια στενής βραχώδους ακτογραμμής. Όσοι Kalinagos κατόρθωσαν να επιβιώσουν από τα αγγλικά τουφέκια, ξεπαστρεύτηκαν από τις ασθένειες που έφεραν μαζί τους οι Ευρωπαίοι καθώς και από το αλκοόλ, που κυριολεκτικά ρήμαξε τις Κοινότητες των ιθαγενών καθώς αύξησε κατακόρυφα την εγκληματικότητα και την πορνεία.

Βέβαια, με την πάροδο του χρόνου, οι Kalinagos έπαψαν να αποτελούν "κίνδυνο" για τα συμφέροντα των αποικιοκρατών και μετατράπησαν σε μια καλοστημμένη μηχανή εσόδων, ως τουριστικό προιόν της περιοχής. Έτσι αντί πλέον να τους καταδιώκουν ανηλεώς, τους προσφέρθηκε ένα ιδιότυπο καθεστώς αυτονομίας και εγκαθιδρύθηκε ένα πλέγμα προστατευτικών  νομικών διατάξεων (Carib Reserve Act) που (υποτίθεται ότι) υποβοηθά την διατήρηση του πολιτισμού και των παραδόσεών τους.

Μ'αυτά και με κείνα, στις όχθες του Crayfish-River και δίπλα στους καταρράκτες Ιsukulati (Isukulati Falls) επαναοριοθετηθηκε δια νόμου η Kalinago Territory. Υπήρξε μάλιστα σχετική νομική πρόβλεψη ώστε να μην είναι επιτρεπτή στο μέλλον η εγκατάσταση "ξένων" στην περιοχή των Kalinagos, εκτός εαν έχουν συνάψει γάμο με κάποιον/α Kalinago.

Επίσης ταυτόχρονα απαγορεύεται η προσηλυτιστική δράση θρησκευτικών ομάδων εντός των ορίων της περιοχής των Ιθαγενών. Επιπρόσθετα για την ίδρυση οποιουδήποτε λατρευτικού χώρου απαιτείται σχετική Άδεια (που λαμβάνεται μόνο με αυξημένη πλειοψηφία) από το Συμβούλιο των Kalinagos.

Έχοντας λοιπόν όλα τα παραπάνω κατά νου, αφήνουμε το μεταφορικό μας μέσο έξω από τα όρια του οικισμού και εισερχόμαστε στο Kalinago Barana Autê. Εδώ πλέον βρισκόμαστε σε ένα παραδοσιακό Kalinago οικισμό, αποκλειστικά φτιαγμένο για τον fast food τουρισμό.

Μόλις δρασκελίσεις την πεζογέφυρα που ενώνει τις όχθες του ποταμού Crayfish, η σήμανση του κατηγορικού μονοπατιού σε κατευθύνει μια σειρά από διαδοχικά καλαμόχτιστα καλυβάκια, όλα κατασκευασμένα σύμφωνα με την παραδοσιακή τεχνοτροπία και αισθητική των ιθαγενών.

Αρχικά, το Reception Center προσφέρει απλόχερα γενική ,ευκολοχώνευτη για τον μέσο τουρίστα, πληροφόρηση για τον πολιτισμό και την ιστορία των Kalinagos, ενώ παραδίπλα υπάρχει ένα mini snack bar και φυσικά ένα gift shop (να αφήσεις το κατιτίς σου, κύριε επισκέπτη).

Karbet / Carbet

Στο κέντρο σχεδόν του οικισμού βρίσκεται το Karbet, μια γιγαντιαία καλύβα που σε άλλες εποχές αποτελούσε την πραγματική "καρδιά" του χωριού, και τώρα χρησιμεύει για τις παραδοσιακές χορευτικές και θεατρικές παραστάσεις της Κοινότητας ενώπιον του φιλοθεάμονος τουριστικού κοινού.

Διάσπαρτες καλύβες, δεξιά και αριστερά αφιερωμένες στις παραδοσιακές δραστηριότητες της καθημερινότητας των Kalinagos, όπως η "ναυτικοεπισκευαστική ζώνη" για τα κανό, το "αρτοποιείο", η καλύβα με τα εργαλεία και κα σύνεργα των κυνηγών και φυσικά η καλύβα με τις γιαγιάδες που ολημερίς πλέκουν ψάθινα καλαθάκια μπροστά στα αδηφάγα φλας των φωτογραφικών μηχανών του κάθε επισκέπτη.Παγκοσμιοποίηση σου λένε....

Οι ντόπιοι δεν φαίνεται να ενοχλούνται από τη φωτογραφική μανία των τουριστών. Αντιθέτως διακρίνεται εύκολα η διάθεσή τους να ποζάρουν χωρίς αναστολές στον τουριστικό φάκο. Ειδικά τα παιδάκια, όπως άλλωστε όλα τα παιδάκια του κόσμου, κοιτούν με γουρλωμένα μάτια τους περίεργους επισκέπτες αλλά ούτε ζητιανεύουν, ούτε προσπαθούν να σου πουλήσουν οτιδήποτε.

Ιsukulati waterfalls

Συνεχίζοντας την πορεία του ο επισκέπτης συναντά ξανά το ποταμάκι Crayfish που δημιουργεί τους καταρράκτες Ιsukulati προτού καταλήξει στην ακτή του Ατλαντικού. Η ακτογραμμή εδώ είναι εντελώς απόκρημνη, απόλυτα διαβρωμένη από τον αέρα (που λυσσομανά ασταμάτητα) και το κύμα, ενώ η θέα σου κόβει πραγματικά την ανάσα.

Όπως σε όλα τα νησιά των Αντιλλών, έτσι κι εδώ, οι ανατολικές ακτές που βρέχονται από τα νερά του Ατλαντικού, είναι βραχώδεις, ανεμοδαρμένες, χωρίς φυσικά  λιμανάκια και απάνεμους κολπίσκους με αποτέλεσμα να είναι αραιοκατοικημένες, αποσπέλαστες και γενικά μη εκμεταλλεύσιμες από την τουριστική βιομηχανία. Για το λόγο αυτό άλλωστε και οι Ευρωπαίοι αποικιοκράτες αποφάσισαν να δημιουργήσουν την περιοχή των Αυτοχθόνων σε αυτή την γωνιά του νησιού. Η πρόσβαση στη θάλασσα είναι δυνατή σε 2 μόνο σημεία κατά μήκος ακτής των Kalinagos και δεν υπάρχει οργανωμένο λιμανάκι.

Μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα σπιτάκια των Αυτοχθόνων, στα χωριουδάκια (ή καλύτερα στις συστάδες τσίγκινων κατασκευών) που στεφανώνουν τους κατάφυτους λοφίσκους γύρω από το Kalinago Barana Autê.

Είναι όλα τους χτισμένα με ταπεινά υλικά, κυρίως λαμαρίνα και ξύλο, και στολισμένα με χρωματιστές πόρτες και παραθυρόφυλλα. Σε τούτα τα γεωγραφικά πλάτη, όπου οι τροπικοί τυφώνες είναι στοιχείο της καθημερινότητα, οι ντόπιοι έχουν μάθει να αποδέχονται την μανία των στοιχείων της φύσης και να συνυπάρχουν μ'αυτή. 

Παντού λαμαρινένιες οροφές, μισοσκουριασμένες και βιαστικά καρφωμένες, να προσφέρουν μια ψευδαίσθηση προστασίας στους ενοίκων των παραπηγμάτων. Κάθε σπίτι διαθέτει την αυλίτσα του, με πολύχρωμα ενδημικά τροπικά λουλούδια που έρχονται σε χτυπητή αντίθεση με το σκοτεινόχρωμο, ανήλιο εσωτερικό του. Όση ένδεια και λιτότητα διακρίνει το εσωτερικό των σπιτιών, άλλη τόση ομορφιά και χάρη βρίσκεις στους κήπους και τις αυλές των οικισμών. Ιβίσκοι, φοινικοειδή, μπανανιές και δένδρα Cassava ξεφυτρώνουν παντού μπροστά στα μάτια μας. 

Και δίπλα στην ομορφιά του αρχέγονου τροπικού δάσους που φτάνει μέχρι την ακτή, ξεπηδούν εικόνες που σε επαναφέρουν στην πραγματικότητα. Κατεστραμμένα οχήματα στην άκρη του δρόμου, σκουπίδια και μπάζα.

Πριν από την άφιξη του Κολόμβου, οι Kalinagos (Caribs) ήταν αυτάρκεις καθώς το νησί είναι πλούσιο σε αποθέματα ψαριών, θηραμάτων και φυσικών πόρων και διέθεταν εκτεταμένο δίκτυο εμπορικών σχέσεων με τους Ιθαγενείς των γειτονικών νησιών.

Με τον αποκλεισμό των Kalinagos της Ντομίνικα στα φτωχά εδάφη της βορειανατολικής ακτής, και τον αφανισμό των ιθαγενών πληθυσμών σε όλα τα γειτονικά νησιά καταστράφηκαν όλα τα μνημεία του σπουδαίου αυτού Ινδοαμερικανικού προ-Κολομβιανού πολιτισμού.

Ajoupa

Σήμερα, γίνονται απεγνωσμένες προσπάθειες για την πολιτισμική αναγέννηση των γηγενών αλλά είναι φανερό ότι έχουν χαθεί δια παντός σημαντικές ψηφίδες του πολιτισμικού ψηφιδωτού αυτής της  περιοχής.

Πλέον, σχεδόν κανείς δεν ασχολείται εδώ με δραστηριότητες του χθες όπως η αλιεία με τα παραδοσιακά κανό. Ακόμη και οι παραστάσεις των τοπικών παραδοσιακών συλλόγων έχουν ένα ευδιάκριτο τουριστικό, καθαρά fake, χαρακτήρα. Ίσως να γίνομαι λόγο υπερβολικός αλλά μου φαίνεται ότι τα ψάθινα πλεκτά καλαθάκια και τα σακουλάκια με τα τοπικά βότανα πρέπει να είναι να μόνο γνήσια ντόπια προιόντα που θα βρω εδώ.

Kalinago Bakery

Με ανάμεικτα συναισθήματα και πολλές αμφιβολίες για το εν εξελίξει ΅πείραμα΅ του Ινδιάνικου χωριού, αγναντέω τα δένδρα Cassava (Manihot esculenta) , από τα οποία παράγεται η ταπιόκα (αμυλούχο προϊόν το οποίο παράγεται μετά από σχετική κατεργασία- για την απομάκρυνση των τοξικών ουσίων - από τις αποξηραμένες ρίζες του δένδρου αυτού). Στην άκρη του δρόμου, λίγο έξω από τον καταυλισμό, στη Salybia, υπάρχει υπαίθριο Ινδιάνικο Αρτοποιείο (Kalinago Bakery) στο οποίο ο ταξιδιώτης μπορεί να δει πως παρασκευάζονταν επί αιώνες το cassava. Το παρελθόν του τόπου σίγουρα σκοτεινό, αλλά και μέλλον του, σκουραίνει επικίνδυνα...

Kalinago Barana Autê